ΕΡΓΑΣΙΑ – ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

                Εργασία  είναι  η  σκόπιμη,  μεθοδική  και  υπεύθυνη  σωματική  ή  πνευματική   προσπάθεια   του  ανθρώπου,  που  αποβλέπει  στη  δημιουργία  υλικών,  πνευματικών  και  ηθικών  αγαθών  ή  στην  παροχή  υπηρεσιών  ή  πληροφοριών,  ώστε  να  ικανοποιηθούν    οι  πολλαπλές  ανάγκες  του  ανθρώπου.

                Επάγγελμα  είναι  α)  η  υπόσχεση,  η  δέσμευση  ειδικά  του  νέου  ανθρώπου  απέναντι  στην  κοινωνία  ότι  θα  εκπληρώσει  τις  υποχρεώσεις  που  διέπουν  την  επιλογή  του  και   β) η  ειδική  έμμισθη  εργασία   που  εκτελείται  με  συντονισμένο  και  συστηματικό  τρόπο  από  ένα  άτομο  με  στόχο  να  καλύψει   πρωτίστως   τις  βιοτικές  του  ανάγκες  αλλά  και   να  αισθανθεί  εσωτερική  πληρότητα  και  να  προσφέρει  στο  κοινωνικό  σύνολο.

                Λειτούργημα  χαρακτηρίζεται  το  επάγγελμα  που  στοχεύει  στην  κοινωνική  προσφορά,  στην  ικανοποίηση  του  πάθους  που  τον  διακρίνει  για  συνεχή  πρόοδο  του  συνόλου  στον  τομέα  της  γνώσης,  της  ηθικής  και  της  κοινωνικής  ανάπτυξης  απεμπολώντας,  αδιαφορώντας  για  τις  υλικές  απολαβές.

Η   εργασία  συμβατικά  διακρίνεται  σε  α)  χειρωνακτική,  που  απαιτεί  σωματική  δύναμη  και  δεξιότητα  στο  χειρισμό  διαφόρων  εργαλείων   και  β)   πνευματική,  που  απαιτεί  πνευματικές  δυνατότητες,  ανώτερες  σπουδές,  κρίση  και  καλλιέργεια  πνεύματος.   Όμως,  στη  σύγχρονη  εποχή  η  διάκριση  αυτή  δεν  είναι  δεδομένη,  καθώς  η  ευρεία  πλέον  χρήση  των  μηχανικών  μέσων  στην  εργασία  καθιστά  απαραίτητη  την  καταβολή  τόσο  σωματικής  όσο  και  πνευματικής  προσπάθειας  για  την  παραγωγή  έργου.  Έτσι,  πολλά  επαγγέλματα  θα  μπορούσαν  να  χαρακτηριστούν  περισσότερο  μεικτά  παρά  καθαρά  χειρωνακτικά  ή  πνευματικά.   Ακόμη,  στις  μέρες  μας    αποτελεί  μύθο  η  «κατώτερη»  χειρωνακτική  εργασία  και  η  «ανώτερη»  πνευματική  εργασία,  αφού  εξ’ ίσου  μπορεί  να  είναι  κουραστικές,  να  αμείβονται  ή  να  μην  αμείβονται  ικανοποιητικά,  να  πλήττονται  στον  ίδιο  βαθμό  από  την  ανεργία.   Γι’ αυτό  πρέπει  να  εκτιμώνται  το  ίδιο,  αφού  και  οι  δύο  μορφές  εργασίας  καλύπτουν  πάγιες  υλικές  και  ψυχοπνευματικές  ανάγκες,  η  μία  είναι  απαραίτητη  για  την  ύπαρξη  της  άλλης,  και  οι  δύο  μπορούν  να  προσφέρουν  την  ίδια  ικανοποίηση  σ’ αυτόν  που  τις  ασκεί,  αν  αποτελούν  προσωπική  επιλογή  του,  και,  γενικά,  να  χαρακτηρίζονται  από  πλεονεκτήματα  και  μειονεκτήματα.                                                                                                                                                               γ)   Μια  άλλη  μορφή  εργασίας  είναι    η  τηλεργασία,  που  εκτελείται  από  ένα  άτομο  (υπάλληλο  σε  εργοδότη  ή  ελεύθερο  επαγγελματία )  για  έναν  εργοδότη  ή  πελάτη  έξω  από  τον  παραδοσιακό  εργασιακό  χώρο  με  τη  χρήση  τηλεπικοινωνιακών  και  προηγμένων  τεχνολογιών  πληροφόρησης.   Τα  επαγγέλματα  στα  οποία  μπορεί  να  εφαρμοστεί  είναι  πολλά : συγγραφέας,  δημοσιογράφος,  μεταφραστής,  δικηγόρος,  γιατρός,  προγραμματιστής,  σύμβουλος  επιχειρήσεων  κ.α.                                                                                          Τα  οφέλη  που  προκύπτουν  από  την  τηλεργασία  είναι  α)   για  τους  εργαζόμενους  :  η  μείωση  του  χρόνου  και  των  δαπανών  που  απαιτούνται  για  τη  μεταφορά  προς  και  από  το  χώρο  εργασίας,  η  εξασφάλιση  ευέλικτου  ωραρίου  εργασίας,  προσαρμοσμένου  στους  ρυθμούς  και  τις  ανάγκες  κάθε  εργαζομένου,  η  δυνατότητα  να  χρησιμοποιηθεί  η  τηλεργασία  συμπληρωματικά  για  την  ενίσχυση  του  εισοδήματος,  η  κοινωνική  ένταξη  ατόμων  που  απειλούνται  με  κοινωνικό  αποκλεισμό ( άτομα  με  ειδικές  ανάγκες ),  η  διατήρηση  των  εργασιακών  σχέσεων  από  απόσταση,  η  δημιουργία  νέων  θέσεων  εργασίας  και    β)  για  τους  εργοδότες : η  αύξηση  της  παραγωγικότητας,  η  μείωση  του  κόστους  λειτουργίας  των  επιχειρήσεων,  η  καλύτερη  εκμετάλλευση  του  χρόνου  σε  επιχειρήσεις,  όπου  ο  φόρτος  εργασίας  δεν  είναι  πάντοτε  ο  ίδιος.                                                                       Υπάρχουν,  βέβαια,  και  αρνητικές  επιδράσεις  από  την  τηλεργασία,  όπως  η  κοινωνική  απομόνωση  του  εργαζομένου,  οι  δυσκολίες  προσαρμογής  στις  απαιτήσεις  της  εργασίας,  ειδικά  αν  στον  οικογενειακό  χώρο  υπάρχουν  παιδιά,  το  υψηλό  αρχικό  κόστος  εξοπλισμού  και  το  κόστος  πρόσβασης  για  τους  αυτοαπασχολούμενους  στην  τηλεργασία,  οι  λιγότερες  ευκαιρίες  που  έχει  ο  εργαζόμενος  για  προαγωγή,  καθώς  και  η  απώλεια  γι’ αυτόν  προνομίων  και  εργασιακών  δικαιωμάτων ( διακοπές,  άδεια  ασθενείας ).

                ΣΗΜΑΣΙΑ  ΤΗΣ  ΕΡΓΑΣΙΑΣ

                Η  ικανότητα  του  ανθρώπου  να  αξιοποιεί  ενσυνείδητα  και  όχι  ενστικτωδώς  τις  σωματικές  και  πνευματικές  του  δυνάμεις  και  να  τις  μετατρέπει  σε  συγκεκριμένα  θεωρητικά  και  πρακτικά  δημιουργήματα,  δηλαδή  η  δημιουργικότητά  του,  διαχώρισε  απόλυτα  τον  άνθρωπο – ατομικά  και  συλλογικά -  από  τα  άλλα  έμβια  όντα  και  τον   μετέτρεψε  από  φυσική  σε  ιστορική  οντότητα.  Υπαγορεύεται  από  την  ανάγκη  του  ανθρώπου  να  νικήσει  τους  αντικειμενικούς  περιορισμούς  και  τα  εμπόδια  που  παρεμβάλλονται  στην  πορεία  του  αλλά  και  από  την  ανάγκη  να  εκφράσει  τις  υποκειμενικές  δυνατότητες,  τις  ευαισθησίες  και  τις  επιθυμίες  του.  Αποτελεί,  έτσι,  υπαρξιακή  ανάγκη  για  τον  άνθρωπο,  η  ικανοποίηση   της  οποίας  ευεργετεί  όλους  τους  τομείς  της  ζωής  του  ανθρώπου.                                                                                                         Αρχικά,  στον  πνευματικό  τομέα  η  εργασία  καλλιεργεί  την  κριτική  σκέψη  και  τη  δημιουργική  φαντασία  οξύνοντας  το  νου  του  ανθρώπου  με  αποτέλεσμα  να  γίνεται  πιο  ικανός  και  πιο  δραστήριος.  Ταυτόχρονα,  συμβάλλει  στην  αποτελεσματικότερη  οργάνωση  και  προγραμματισμό  των  ενεργειών  του  στοχεύοντας   στην  έγκυρη  και  επιτυχή  διεκπεραίωση  του  έργου   του  κάθε  φορά.  Ως  άμεσο  αποτέλεσμα  προκύπτει  η  πληρέστερη  ανάπτυξη  των  επιστημών,  των  τεχνών  και  των  γραμμάτων  και  γενικότερα  η  εξέλιξη  του  πολιτισμού.   Εμμέσως,  βέβαια,  προκύπτουν  και  παράλληλα  οφέλη  ατομικά  και  συλλογικά : ο  άνθρωπος  απομακρύνεται  από  το  φανατισμό  και  τις  προκαταλήψεις  και  κατακτά  την  πληρέστερη  γνώση  πρώτα  του  «εσύ»  και  έπειτα  του  «εγώ»   ολοκληρώνοντας  την  προσωπικότητά  του.                                                                                      Βέβαια,  η  εργασία  ως  υποχρέωση  του  ανθρώπου  να  συμβάλλει  και  αυτός  στη  συλλογική  προσπάθεια  για  την  πρόοδο  του  πολιτισμού,  να  εκπληρώσει,  δηλαδή,  το  κοινωνικό  του  χρέος  προάγει  την  κοινωνική  ζωή,  καθώς  μετατρέπει  την  ατομική  δημιουργία  σε  κοινωνικό  κτήμα  και  ικανοποιεί  γενικότερες  κοινωνικές  ανάγκες.  Ακολούθως,   κοινωνικοποιεί  το  άτομο,  γιατί  του  δίνει    την  ευκαιρία  να  αντιληφθεί  την  ανάγκη  της  συνεργασίας  για  την  υλοποίηση  των  στόχων.  Το  αποτέλεσμα  που  προκύπτει  είναι  η  καλλιέργεια  των  προϋποθέσεων  της  κοινωνικής  ζωής,  δηλαδή  του  διαλόγου,  της  ανεκτικότητας  και  της  συνέπειας.   Με  αυτόν  τον  τρόπο  αφ’ ενός  ο  άνθρωπος  ανυψώνεται  κοινωνικά,  γιατί  εξασφαλίζει  την  αξιοπρέπεια,  την  εκτίμηση  εκ  μέρους  των  συνανθρώπων  του,  την  ασφάλεια  και  την  αισιοδοξία,  και  αφ’ ετέρου  ευαισθητοποιεί  και  ενεργοποιεί  το  άτομο  με  στόχο  την  επίλυση  ευρύτερων  κοινωνικών  προβλημάτων  και  τη  διασφάλιση  της  κοινωνικής  γαλήνης.                                                                                                                         Αφού  η  εργασία  απευθύνεται  στο  κοινωνικό  σύνολο,  αναμφισβήτητα  αποτελεί  και  πολιτική  πράξη.  Έτσι,  διαμορφώνει  την  πολιτική  συνείδηση  του  ατόμου.  Μέσα  στους  χώρους  εργασίας  οργανώνονται  σύλλογοι  και  συνδικαλιστικές  ενώσεις  για  τη  διασφάλιση  των  δικαιωμάτων  του  εργαζόμενου.  Μέσω  αυτών  ο  εργαζόμενος  διαλέγεται  με  την  εξουσία,  διατυπώνει  τις  θέσεις  του  ή  και  πιέζει  για  τη  διασφάλιση  του  ατομικού  και  συλλογικού  συμφέροντος.  Αποτέλεσμα  των  ζυμώσεων  αυτών  είναι  η  συνταγματική  κατοχύρωση  του  δικαιώματος  της  εργασίας  σε  εθνικό  και  οικουμενικό  επίπεδο.                                                                                                                                                                                                       Το  δικαίωμα  στην  εργασία  οδηγεί  σε  απτά  θετικά  αποτελέσματα   και   στον     εθνικό  τομέα.   Συγκεκριμένα,  παράγεται  εθνικό  έργο  και  υλοποιούνται  οι  εθνικοί  στόχοι  προσδίδοντας  στο  κράτος  διεθνές   κύρος  και  διαπραγματευτική  δύναμη.                                                      Ωφελεί,  πασιφανώς,  και  οικονομικά  το  άτομο  και  την  κοινωνία,  αφού  εξασφαλίζει  οικονομικά  το  άτομο  περιορίζοντας  τη  στέρηση  και  τη  φτώχεια,  αναπτύσσει  τη  δημόσια  οικονομία,  εξασφαλίζει  οικονομική  ανεξαρτησία  - ατομική  και  εθνική -  και  αυτή  με  τη  σειρά  της  την  ελευθερία  και  άρα  την  κοινωνική  ευημερία.                                                                Καθώς  η  εργασία  συνδέεται  συνδέεται  με  το  καλό  της  κοινωνίας,  αποκτά  και  ηθικό  περιεχόμενο,  δηλαδή,   αποτελεί   ενάρετη  πράξη.   Το  άτομο  ηθικοποιείται,  γιατί  στην  επικοινωνία  του  με  τους  άλλους  καλλιεργεί   κοινωνικές  αρετές,  όπως  την  ανθρωπιά,  την  ειλικρίνεια,  τον  ετεροσεβασμό  και  τον  αυτοσεβασμό  και  το  σεβασμό  προς  το  μόχθο  και  το  έργο  των  άλλων.    Αναπτύσσει ,  ακόμη,   ψυχικές  αρετές,  όπως  την  ευγενή  άμιλλα,  την  υπομονή,  την  επιμονή,  τη  μεθοδικότητα    και    επειδή   η   εργασία   καλύπτει  τις  βιοτικές  ανάγκες  του  ατόμου,  το  απομακρύνει  από  αντικοινωνικές  πράξεις,  κακές  έξεις  και  συναναστροφές.    Εξάλλου,    προσφέρει           την  ηθική  ικανοποίηση,  εξευγενίζει   και  ολοκληρώνει  τον  άνθρωπο,  γιατί  δίνει  νόημα  και  περιεχόμενο  στη  ζωή  του  και  τον  οδηγεί  στο  ωραίο  και  στο  καλό.                                                                        Με  όλα  τα  παραπάνω  οφέλη  ο  άνθρωπος  ενισχύεται  ψυχολογικά,  αφού  κερδίζει  αυτοπεποίθηση  και  έχει  κοινωνική  αποδοχή.  Αισθάνεται  εσωτερική  ικανοποίηση  και  ψυχική  πληρότητα,  γιατί    προσφέρει   στο  κοινωνικό  σύνολο,  και  ευτυχία  και  ολοκλήρωση,  γιατί   μπορεί  να  υλοποιήσει  τους  στόχους  του.                                        Γενικά  μιλώντας,  η  εργασία  διέπει  την  ανθρώπινη  οντότητα  γιατί  συνυφαίνεται  άμεσα  με  τις  νοητικές  διεργασίες  που  οδηγούν  στην  πραγμάτωσή  της  και  με  τη  βούληση  για  την  έλλογη  αξιοποίησή  της  με  στόχο  την  παραγωγική  συμμετοχή,  μέθεξη  του  ατόμου  στη  ζωή,  αφού  ο  άνθρωπος – εργάτης  καθίσταται  πλέον  φορέας  μιας  συλλογικής  αποστολής.   Κατ’ επέκταση,  η  εργασία  μετουσιώνεται  σε  λειτούργημα.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ  ΣΤΗΝ  ΕΡΓΑΣΙΑ

                Η  σύγχρονη,  όμως,  χρησιμοθηρική  και  καταναλωτική  κοινωνία  σωρεύει  προβλήματα,  που  θα  πρέπει  να  αποτελέσουν  μηνύματα  για  μια  επερχόμενη  μεταλλαγή,  προπομπούς  μιας  νέας  κατάστασης  ικανής  να  προσδώσει  στην  εργασία  το  κοινωνικό  και  ανθρωπιστικό  της  περιεχόμενο.                                                                                                                        Τα  προβλήματα  αυτά   είναι  οι  ακατάλληλες  συνθήκες  εργασίας,  η  μη  ικανοποιητική  αμοιβή  του  εργαζόμενου,  το  άγχος  και  η  ανασφάλεια  για  το  εργασιακό  του  μέλλον,  η  αναξιοκρατία  και  οι  ανταγωνισμοί  στο  εργασιακό  περιβάλλον,  η  αλλοτρίωση  ,  δηλαδή  η  αποξένωση  του  εργαζόμενου  από  την  εργασία  του  και  το  προϊόν  της,  η  μηχανοποίηση,  ο  αυτοματισμός  και  η  υπερεξειδίκευση,  που  οδηγούν  στην  τυποποίηση  της  εργασίας,  και  η  χρησιμοθηρική  αντίληψη  για  την  εργασία,  που  στερεί  από  το  άτομο  το  αίσθημα  της  κοινωνικής  προσφοράς.

                ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ    ΓΙΑ    ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ  ΕΡΓΑΣΙΑ

                Για  να  είναι  η  εργασία  ή  το  επάγγελμα  που  επιλέγει  κάποιος  δημιουργικό  και  εποικοδομητικό,  δηλαδή  για  να  ικανοποιεί  όλες  τις  ανάγκες  του  ατόμου  και  του  κοινωνικού  συνόλου,  πρέπει  να  πληρούνται  οι  παρακάτω  προϋποθέσεις :                            α)  Η  πολιτεία  οφείλει  να  λαμβάνει  μέτρα  για  την  εξασφάλιση  ικανοποιητικών  συνθηκών  εργασίας  για  όλους  τους  εργαζόμενους,  για  την  καταπολέμηση  της  αναξιοκρατίας,  της  ανεργίας  και  όλων  των  κακώς  κειμένων  στους  εργασιακούς  χώρους  και  ταυτόχρονα  να  μεριμνά  για  τη  δημιουργία  κέντρων  επιμόρφωσης  των  εργαζομένων  και  σωστού  επαγγελματικού  προσανατολισμού  των  νέων.                                     β)  Τα  μ.μ.ε.  οφείλουν  να  προβάλλουν  την  αξία  της  εργασίας  και  υγιή  πρότυπα  εργαζομένων  και  να   παρέχουν  ολόπλευρη  και  αντικειμενική  ενημέρωση  στο  κοινό  σχετικά  με  εργασιακά  θέματα.                                                                                                                                       γ)  Το  σχολείο  οφείλει  να  παρέχει  ολόπλευρη  καλλιέργεια  στους  νέους  και  ανθρωποκεντρική  παιδεία,  να  τους  ενημερώνει  σωστά  και  υπεύθυνα  για  τις  εξελίξεις  στον  εργασιακό  χώρο,  να  κατευθύνει  τα  παιδιά  υπεύθυνα  στις  επαγγελματικές  επιλογές  τους  με  τη  σωστή  λειτουργία  του  σχολικού  επαγγελματικού  προσανατολισμού.                                                                                                                                                               δ)  Η  οικογένεια  οφείλει  κατ’ αρχήν  να  διαπαιδαγωγήσει  σωστά  τα  παιδιά   μεταδίδοντας  σε  αυτά  ηθικές  αρχές  και  αφού  ενημερωθεί  επαρκώς  και  απαλλαχθεί  από  προσωπικές  επιδιώξεις  και  επιθυμίες  να  τα  προσανατολίσει  επαγγελματικά.                                 ε)  Η  πνευματική  ηγεσία  οφείλει  να  ενδιαφέρεται  ουσιαστικά  για  τη  στήριξη  των  εργαζομένων  και  την  καθοδήγηση  των  νέων  με  την  ενεργό  δραστηριοποίησή  της                  ( συμμετοχή  σε  κινητοποιήσεις  εργαζομένων  για  τη  διεκδίκηση  των  δικαιωμάτων  τους,                   παρουσία  σε  δημόσιες  συζητήσεις  για  εργασιακά  θέματα,  δημοσίευση  σχετικών  εργασιών ).                                                                                                                                                                          στ)  Το  άτομο  οφείλει  να  επιλέγει  το  επάγγελμά  του  με  βάση  τα  ενδιαφέροντα  και  τις  κλίσεις  του  και  όχι  μόνο  με  κριτήρια  οικονομικά  και  κοινωνικά,  να  ενημερώνεται    σωστά  και  ολόπλευρα  για  τα  εργασιακά  θέματα  και  να  επιμορφώνεται  συνεχώς,  να  φροντίζει  για  την  ηθικοπνευματική  του  καλλιέργεια  και  για  την  απόκτηση  ευρύτερων  ενδιαφερόντων,  που  ολοκληρώνουν  την  προσωπικότητά  του,  να  λειτουργεί  στο  χώρο  εργασίας  με  πνεύμα  συνεργασίας  και  αλληλεγγύης  και  να  καλλιεργεί   μη  ανταγωνιστικές   σχέσεις   με  τους  συναδέλφους  του,  να  αντιδρά  στην  υπερεξειδίκευση  και  στην  τυποποίηση  της  εργασίας  του,  να  είναι  συνεπές  στις  υποχρεώσεις  του  και  να  έχει  συναίσθηση  της  κοινωνικής  ευθύνης  και  της  αποστολής  του.