ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ  ΠΛΑΙΣΙΟ  συνιστούν  οι  ιδιαίτερες  περιστάσεις / συνθήκες  κατά  τις  οποίες  εκφωνείται  ένας  λόγος  ή  για  τις  οποίες  γράφεται  ένα  κείμενο.                                                    Το  επικοινωνιακό  πλαίσιο  καθορίζει  το  περιεχόμενο  του  λόγου  ή  του  κειμένου  και  κυρίως  τη  γλώσσα,  το  ύφος,  τις  προσφωνήσεις  και  τον  τίτλο  του.

Τα  συνηθέστερα  είδη  κειμένων  που  καλούμαστε  να  συνθέσουμε  είναι :  α) το  άρθρο,                   β) η  εισήγηση ( προσχεδιασμένος  προφορικός  λόγος ),        γ) η  επιστολή,      δ) ο  λόγος / η  ομιλία     ε) ο  διάλογος (σπανιότερα)  και       στ) η  έκθεση  δοκιμιακού  τύπου ( δοκίμιο  αποδεικτικού  χαρακτήρα )

Α.  ΔΟΚΙΜΙΟ                                                                                                                                                      Δεν  υπάρχουν  ιδιαίτερα  επικοινωνιακά  δεδομένα.  Γράφεται  σε  γ’ ενικό  ή  γ’ πληθυντικό  ή  α’ πληθυντικό  πρόσωπο.  Στοχεύει  να  πείσει. Επομένως,  επικρατεί  η  αναφορική / λογική  λειτουργία  της  γλώσσας.                                                                                               Δομή :  Πρόλογος  ( εισαγωγή  στο  θέμα  )    Κύριο  Μέρος ( θέση,  επιχειρηματολογία )                                                                                                                                                                                                                                                                                       Επίλογος  ( ανακεφαλαίωση,  επαναδιατύπωση  θέσης,  επισήμανση  μιας  πρότασης )

Β.ΑΡΘΡΟ                                                                                                                                                             Δημοσιεύεται  σε  εφημερίδα  ή  περιοδικό ( μαθητικό,  τοπικό,  κ.α. ).  Αφορμάται  από  ένα  επίκαιρο  γεγονός  για  να  το  σχολιάσει  ή  ερμηνεύσει.  Έτσι,   πραγματεύεται  ένα  επίκαιρο  θέμα  γενικού  ενδιαφέροντος.  Αποβλέπει  στην  πειθώ ( επικρατεί  η  αναφορική  λειτουργία  του  λόγου ).  Το  ύφος  είναι  σοβαρό  και  επιμελημένο ( αφού  σ ’αυτό  αναλύεται  ένα  κοινωνικό  πρόβλημα ),  ή   άλλες  φορές   χιουμοριστικό  ή  δραματικό.  Συνήθως,  είναι  συντομότερο  από  το  δοκίμιο.                                                                                               Δομή :   Τίτλος ( στοχεύει  στην  προσέλκυση  του  ενδιαφέροντος – γνωρίσματά  του  είναι  οι  ατελείς  προτάσεις  με  συχνή  απουσία  του  ρήματος ) .  Πρόλογος ( περιέχει  το  θέμα  και  συχνά  την  αφόρμηση ).  Κύριο  Θέμα ( παραθέτει  επαρκές  αποδεικτικό  υλικό  για  να  τεκμηριώσει  τις  απόψεις  μας ).  Επίλογος ( δίνει  έμφαση  σε  κάποιο  σημείο  ή  αναφέρει  προτάσεις  για  την  επίλυση  του  προβλήματος ).

Γ.  ΕΙΣΗΓΗΣΗ – ΟΜΙΛΙΑ – ΛΟΓΟΣ  (προσχεδιασμένος  προφορικός  λόγος )                                                     Εκφωνείται  σε  συνέδριο,  ημερίδα,  εκδήλωση  που  οργανώνει  ο  δήμος,  το  σχολείο,  κάποιος  πολιτιστικός  φορέας.  Συνήθως  ζητείται  από  το  μαθητή  να  υποδυθεί  ρόλους  που  αρμόζουν  στη  μαθητική  του  ιδιότητα ( εκπρόσωπος  του  μαθητικού  συμβουλίου,   μέλος  της  Βουλής  των  Εφήβων,  απλός  μαθητής,  άτομο  που  δραστηριοποιείται  σε  πολιτιστικό  φορέα,  μέλος  μαθητικής  ομάδας )  ή  να  υποδυθεί  ρόλους  άσχετους  με  την  ιδιότητά  του  αλλά  σχετικούς  με  την  κοινωνική  πραγματικότητα ( πολιτικός  ηγέτης,  μέλος  μιας  ανθρωπιστικής  οργάνωσης,  κ.α. ).  Αποτελείται  από  προσφώνηση  του  ακροατηρίου ( πρόλογος ), κείμενο / περιεχόμενο  της  ομιλίας( κύριο  μέρος ), αποφώνηση  του  ακροατηρίου( επίλογος ).  Το  ύφος  μπορεί  να  είναι  επίσημο,  οπότε  χρησιμοποιούμε  γ’ ενικό  ή  γ’ πληθυντικό (τυπικότητα )  αλλά  και  φιλικό,  οπότε  χρησιμοποιούμε  α’ πληθυντικό  ή  β’ πληθυντικό  πρόσωπο ( ζωντάνια,  αμεσότητα ) .                          Δομή :  Πρόλογος :  α) χαιρετισμός  προς  το  ακροατήριο  και  β) αναφορά  στην  αφορμή  εκφώνησης  της  ομιλίας ( δήλωση  της  ιδιότητας  του  ομιλητή  και  ανακοίνωση  του  θέματος  της  ομιλίας )    Κύριο  Μέρος :  ανάπτυξη  της  επιχειρηματολογίας (  α) διατύπωση  των  σκέψεων , διαπιστώσεων ,  προτάσεων  στο  γ’ πρόσωπο  β)  διάνθιση  του  κειμένου  της  ομιλίας  με  στοιχεία  προφορικότητας : αποστροφές  στο  κοινό,  επικλήσεις  στην   εμπειρία   του,  στις   γνώσεις  του,  στην   ευαισθησία  του,  χρήση  του  α’  και  β’  προσώπου,  διατύπωση  ερωτημάτων  )   Επίλογος : α) τονισμός  ενός  σημείου ( διαπίστωσης,  πρότασης ) ,  β) διατύπωση  συμπεράσματος ,   γ)  έκφραση  ευχής  ή  ελπίδας    δ)  διατύπωση  ευχαριστιών 

Δ.  ΕΠΙΣΤΟΛΗ                                                                                                                                                                               Είναι   κείμενο  σύντομο  ή  αναλυτικό  με  το  οποίο  απευθυνόμαστε  σε  κάποιο  πρόσωπο  φιλικό  ή  επίσημο,  ή  ακόμα  σε  κάποιον  οργανισμό,  εταιρεία,  σύλλογο,  θεσμό.   Το  ύφος  μπορεί  να  είναι  α)  οικείο ( αν  απευθυνόμαστε  σε  φιλικό  μας  πρόσωπο  με  έντονα  τα  στοιχεία  προφορικότητας  στο  λόγο ) με  τη  χρήση  του  β’  ενικού   προσώπου,    β)  τυπικό  και  επίσημο  ( αν  απευθυνόμαστε  σε  πρόσωπα  θεσμικά  του  δημόσιου  βίου,  σε  μεγαλύτερους,  σε  προέδρους  συλλόγων  ή   οργανισμών )  με  τη  χρήση  του  β’ πληθυντικού  προσώπου,       γ)  καταγγελτικό,  αιχμηρό  ( αν  σκοπεύουμε  να  στηλιτεύσουμε  ενέργειες  ή  συμπεριφορές )  με  τη  χρήση  του  β’  πληθυντικού  προσώπου  και    δ)  παρακλητικό  ( αν  στοχεύουμε  στην  υλοποίηση  κάποιου  αιτήματος )                                   Σημ.  επιτρεπτή  είναι  και  η  χρήση  γ’ ενικού  και  γ’ πληθυντικού  για  να  διατυπώσουμε  γνώμες  γενικού  κύρους  αλλά  και  η  χρήση  του  α’ ενικού, όταν  γράφουμε  ως  μονάδες.                      Δομή : Εισαγωγή : α) Ημερομηνία   β)Προσφώνηση   γ)Δήλωση  της  ταυτότητας / ιδιότητας  του  αποστολέα  και  ανακοίνωση  του  σκοπού  σύνταξης  της  επιστολής                                           Κύριο  Μέρος :  δ) Παρουσίαση  της  επιχειρηματολογίας ( έκθεση  του  προβλήματος,  παρουσίαση  συνεπειών ,  διατύπωση  προτάσεων )                                                                                        Επίλογος : ε) Συγκεφαλαίωση  ή  Διατύπωση  συμπεράσματος   στ)  Έκφραση  εμπιστοσύνης  στην  πολιτεία / στις  αρχές   ζ) Αποφώνηση ( επίσημη : με  τιμή , με  εκτίμηση    ή   ανεπίσημη : με  αγάπη , με  αισθήματα  φιλίας )

                                                                                                      ΠΑΛΛΗ   ΧΑΡΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ