ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

                Είναι  η  θεωρία  αλλά  και  η   κοινωνική  ή  πολιτική  πρακτική,  που  υποστηρίζει  το  δόγμα  της  ανωτερότητας  μιας  φυλής  (=ράτσα ),  εθνικής  ή  κοινωνικής  ομάδας  έναντι  των  υπόλοιπων  φυλετικών,  εθνικών  ή  κοινωνικών  ομάδων  τις  οποίες  θεωρούν  κατώτερες.  Μάλιστα,  πιστεύουν  ότι  πρέπει  να  περιφρουρήσουν  την  αμιγή  σύσταση  και  «καθαρότητά»   τους  και  να  κυριαρχήσουν  σε  αυτές.                                                          Ο   ρατσισμός,  δηλαδή,  κατηγοριοποιεί  τους  ανθρώπους  σε  «ανώτερους»  και  «κατώτερους»  με  κριτήριο  τα  υποτιθέμενα  «καλά»  ή  «κακά»  γονίδιά  τους  και  διαμορφώνει   απαξιωτικές  ή  και  επιθετικές   στάσεις  και  συμπεριφορές  προς  τα  άτομα  ή  τις  ομάδες  που  μειονεκτούν.

Ο  ρατσισμός   διακρίνεται  σε :  α)  φυλετικό ( διάκριση  ανάλογα  με  το  χρώμα  και  τη  φυλή  στην  οποία  ανήκει  κάποιος ),    β)   εθνικό ( διακρίσεις  σε  σχέση  με  εθνικές  ιδιαιτερότητες ),   γ)  κοινωνικό ( διαφορετική  αντιμετώπιση  των  μελών  μιας  κοινωνίας  ανάλογα  με  το  φύλο,  την  οικονομική  κατάσταση,  το  μορφωτικό  επίπεδο,  το  επάγγελμα,  τον  τόπο  διαμονής,  το  θρήσκευμα  ή  άλλα  ιδιαίτερα  χαρακτηριστικά : εξάρτηση  από  ουσίες,  σωματική  διάπλαση  και  ικανότητα,  σεξουαλική  συμπεριφορά ).

Τα  αίτια  ανάπτυξης  ρατσιστικών  ιδεολογιών  και  εκδήλωσης  αντίστοιχων  συμπεριφορών  είναι  ποικίλα :                                                                                                                                             α)  η  έλλειψη  αρχών  και  αξιών,  οι  χαλαρές  ηθικές  αντιστάσεις,  η  σύγχρονη  εξαχρείωση  και  ο  αμοραλισμός  που  χαρακτηρίζει  τον  άνθρωπο   καθαγιάζει  αστήρικτες  κατηγοριοποιήσεις  και  απάνθρωπες  πράξεις  και  ηρωοποιεί  φορείς  της  βίας.                  β)  η  έλλειψη  ανθρωπιστικής  παιδείας   απομακρύνει  από  τις  αξίες  της  ειρήνης,  της  δικαιοσύνης,  της  ισότητας  και  του  σεβασμού   προς  τα  ανθρώπινα  δικαιώματα  και  οδηγεί  σε  πνευματική  ένδεια  και  σκοταδισμό,  που  συρρικνώνει  τους  πνευματικούς  ορίζοντες,  αδρανοποιεί  τη  σκέψη  και  την  κρίση  και  προετοιμάζει  τη  χειραγώγηση  και  την  πνευματική  ηγεμονία  της  μάζας.                                                                                                                                                                                                                                             γ)  τα  συμπλέγματα  ανωτερότητας  ή  κατωτερότητας  που  χαρακτηρίζουν  άτομα,  ομάδες  ή  λαούς  αναδεικνύουν  είτε  την  επίμονη  διεκδίκηση  της  κυριαρχίας,  της  εξουσίας  και  του  συμφέροντος,  ακόμα  κι  αν  αυτά  επιτυγχάνονται  μέσω  διακρίσεων  σε  βάρος  άλλων    είτε   την  αποδοχή  καταπιεστικής  συμπεριφοράς  από  άλλους,  το  φθόνο  και  το  μίσος  προς  αυτούς.                                                                                                                                                          δ)   τα  οικονομικά  συμφέροντα  αποτελούν  κυρίαρχο  στόχο  στην  εποχή  μας,  ώστε  καλλιεργούν  και  στηρίζουν  προκαταλήψεις  σε  βάρος  ατόμων,  ομάδων  ή  λαών  και  δικαιολογεί  οποιαδήποτε  ανελεύθερη  συμπεριφορά   και  εκμετάλλευση   δήθεν  «κατώτερων».                                                                                                                                                                   ε)  πολιτικά  και  στείρα  κομματικά  συμφέροντα   μεταθέτουν  τις  ευθύνες  για  σοβαρά  οικονομικά  και  κοινωνικά  ή  εθνικά  προβλήματα  σε   συγκεκριμένες  κοινωνικές  ομάδες  ή  λαούς,  ώστε  να  αποκρύψουν  την  ανικανότητα  της  πολιτικής  ηγεσίας  να  δώσει  λύσεις  και  να   στρέψουν   την  προσοχή  της   κοινωνίας  σε  εσωτερικούς  ανταγωνισμούς  και  ξενοφοβίες.                                                                                                                                                              Στ)  η  ψυχική  απομάκρυνση  των  ανθρώπων   της  εποχής  μας  αλλά  και  η  πολυπολιτισμική  σύνθεση  των  σύγχρονων  κοινωνιών  θέτει  τον  άνθρωπο  σε  κατάσταση  άμυνας  και  ως  εκ  τούτου  δύσκολα  αποδέχεται  το  νέο  ή  το  διαφορετικό.                                    ζ)  πρωτογενείς  και  δευτερογενείς  φορείς  κοινωνικοποίησης ( οικογένεια,  σχολείο,  μέσα  μαζικής  ενημέρωσης )  καλλιεργούν  στερεότυπα  και  προκαταλήψεις,  οδηγούν  στην  άκριτη  σκέψη  και  το  φανατισμό  με  συνέπεια  το  φόβο  και  την  αντίδραση  στη  διαφορετικότητα  των  άλλων.

                Οι  συνέπειες  του  ρατσισμού  είναι  οδυνηρές  για  το  σύνολο  της  κοινωνίας :                                        α)  η  κοινωνία  χαρακτηρίζεται  από  ηθική  κατάπτωση,  καθώς  οι  αρχές,  οι  αξίες  και  τα  ιδανικά  σχετικοποιούνται  και  προβάλλει  το  ατομικό  συμφέρον,  η  εκμετάλλευση  του  συνανθρώπου  και  η  εξόντωση  του  αντιπάλου.                                                                                            β)  καταπατώνται  θεμελιώδη  ανθρώπινα  δικαιώματα,  όπως  της  εργασίας,  της  υγείας,  της  εκπαίδευσης,  της   ιδιοκτησίας,  της  ισότιμης  αντιμετώπισης,  ατόμων  ή  πληθυσμιακών  ομάδων  με  αντίκτυπο  στην  πολιτική  ζωή  και  τη  δημοκρατία,  που  οπισθοδρομεί  σε  συντηρητικότερα  σχήματα.                                                                                                                                                                                                                         γ)  διαιωνίζονται  κοινωνικές  αδικίες  και  ανισότητες  και  υποσκάπτεται  η  κοινωνική  συνοχή,  αφού  οι  άνθρωποι  διαχωρίζονται  σε  προνομιούχους  και  μη.  Ως  αντίδραση ακολουθεί  η  καλλιέργεια   ανταγωνιστικού  πνεύματος  και  η  εμφάνιση  της  βίας,  της  εγκληματικότητας  και  της  τρομοκρατίας  με  οργανωτές  κυρίως  τους  καταπιεζόμενους,  που  επαναστατούν  στη  συνεχή  υποτίμησή  τους .                                                                                             δ)  σε  διεθνές  επίπεδο  υπονομεύεται  η  ειρηνική  συνύπαρξη  των  λαών,  το  οικουμενικό  πνεύμα  και  η  αλληλεγγύη  για  την  επίλυση  ουσιαστικών  προβλημάτων.                                                                                                 ε)   στο  χώρο  της  οικονομίας  η  απρόσωπη  μάζα  αποκλείει  την   αξιοποίηση    περιθωριοποιημένων  ατόμων   ή  ομάδων   και  τη  συνεισφορά  τους  στην  επίλυση  προβλημάτων  με  αντίκτυπο  στην  ατομική  και  κοινωνική  πρόοδο.                                                                                στ)  σε  πνευματικό  επίπεδο  ο  ρατσισμός  ύπουλα  και  διαβρωτικά  πλήττει  τη  σκέψη  του  ανθρώπου,  αφού  εμμένει  σε  δόγματα,  στερεότυπα  και  προκαταλήψεις  και  αποφεύγει  το  διάλογο  οδηγώντας  σε  πνευματική  στασιμότητα.                                                                                           ζ)  σε  επίπεδο  πολιτισμού  ανακόπτεται  κάθε  πρόοδος,  αφού  οι   λαοί-θύματα  αναγκάζονται  να  διακόψουν  βίαια  τον  πολιτισμό  τους  και  οι  άλλοι  λαοί,  που  αντιμετωπίζουν  ρατσιστικά  κάποιες  εθνότητες  ή  κοινωνικές  ομάδες,  δεν  εμπλουτίζουν  τον  πολιτισμό  τους  με  τα  διαφορετικά  πολιτιστικά  στοιχεία  και  δεν  τον  προάγουν.                                      η)  σε  ψυχικό  επίπεδο   καταρρακώνεται  ο  άνθρωπος,  αφού  κυριαρχούν  τα  συναισθήματα  της  απογοήτευσης  και  της  απαισιοδοξίας  ενώ  η  αβεβαιότητα,  ο  φόβος,  και  η  ανασφάλεια  διαβρώνει  την  ψυχική  υγεία  του  θύματος,  που  με  τη  σειρά  του  αναπαράγει  τη  βία  που  βιώνει.

                Για  να  αρθούν    τα   ρατσιστικά  φαινόμενα  πρέπει  να  συνδράμουν :                                                        α)  η  πολιτεία  κατοχυρώνοντας  θεσμικά  και  προστατεύοντας  τα  ανθρώπινα  δικαιώματα,  ευαισθητοποιώντας  την  κοινή  γνώμη,  ενισχύοντας  το  κράτος  πρόνοιας  και  κοινωνικής  αλληλεγγύης  και  καταδικάζοντας   θεωρητικά  και  κυρίως  πρακτικά  κράτη  και  κοινωνίες  που  υιοθετούν  ρατσιστικές  συμπεριφορές.                                                                          β)  τα  μέσα  μαζικής  ενημέρωσης   ενημερώνοντας  αντικειμενικά  και  ολόπλευρα   τόσο  για  τις  συνέπειες   του  ρατσισμού  όσο  και  για  τις  ιδιαιτερότητες  κοινωνικών  ομάδων  και  λαών  και  προβαίνοντας  σε  ποιοτικό  έλεγχο  των  εκπομπών,  ώστε  να  μην  αναπαράγονται  ρατσιστικά  στερεότυπα  και  προκαταλήψεις.                                                                        γ)  η  πνευματική  ηγεσία  συμμετέχοντας  σε  δημόσιες  συζητήσεις  για  το  φαινόμενο,  καταγγέλοντας  ρατσιστικές  πρακτικές  και  βοηθώντας  τα  θύματα  του  ρατσισμού    αλλά  και  διερευνώντας  το  φαινόμενο    προσφέροντας  αφορμή  για  κρίση  και  διάλογο.                                            δ)  το  σχολείο  παρέχοντας  ανθρωπιστική  παιδεία  με  προσανατολισμό  στα  υψηλά  ιδεώδη  της  ισότητας  των  ανθρώπων,  της  συναδέλφωσης  των  λαών  και  της  ουσιαστικής  δημοκρατίας,    με  τη  διοργάνωση  εκδηλώσεων  που  συμβάλλουν  στη  γνωριμία  με  το  διαφορετικό  και  με  την  υγιή  αντιμετώπιση  εθνικών  ή  κοινωνικών  μειονοτήτων.                                                                                                                                                                          ε)  η  οικογένεια  επιδεικνύοντας  υπεύθυνη  και  ανθρωπιστική  συμπεριφορά,  υιοθετώντας  κοινωνική  συνείδηση  και  μεταγγίζοντας  αξίες  και  αρχές  στις  νεότερες  ηλικίες  που  οδηγούν  στον  αλληλοσεβασμό  και  την  ανεκτικότητα  του  διαφορετικού.                         Στ)  το  κάθε  άτομο  χωριστά  συνειδητοποιώντας  την  ουσία  του  φαινομένου  και  τους  κινδύνους  που  εγκυμονεί,  προτάσσοντας  κοινωνική  ευαισθησία  στις  διαπροσωπικές  και  κοινωνικές  του  σχέσεις  και  συμμετέχοντας  ενεργά   στην  καταπολέμηση  των  ρατσιστικών  πρακτικών.                                                                                                                                            ζ)  η  πολιτιστική  προσέγγιση  των  λαών,  η  ανταλλαγή  εκδηλώσεων  τέχνης  και  αθλητισμού  προβάλλοντας  τη  χαρά  που  προκύπτει  από  την  αλληλογνωριμία,  την      αλληλοκατανόηση  και  την  αποβολή  του  φόβου  προς  το  διαφορετικό  και  ξένο.

s'>®R'/p
pCX�Tle='mso-bidi-font-weight:normal'>οι  οικείοι  τους,  κοινωνικές  οργανώσεις  και  ιδρύματα  με  φιλανθρωπικό  χαρακτήρα,  αλλά  και  κάθε  ευαίσθητος  άνθρωπος  κυρίως  με  τη  μέριμνα  για  συμμετοχή  των  ηλικιωμένων  στην  οικογενειακή  ζωή,  σε  κοινωνικές  εκδηλώσεις,  σε  συζητήσεις   και  για  συναναστροφή  τους  με  ανθρώπους  όλων  των  ηλικιών,  ώστε  να  μη  νιώθουν  κοινωνικά  αποκλεισμένοι  και  περιθωριοποιημένοι.                                                                     δ)     Ιδιαίτερα  σημαντική  είναι  η  στάση  των  νεότερων  προς  τους  μεγαλύτερους,  αφού  η  ευγένεια  και  ο  σεβασμός  των  νέων  προς  αυτούς  είναι  στοιχεία  που  δείχνουν  ήθος  και  μια  βαθύτερη  κατανόηση  και  επίγνωση  της  ζωής.  Είναι  στοιχεία,  που   μαρτυρούν  ανθρωπιά  και  υψηλό  πολιτιστικό  επίπεδο.

                                                                                       ΠΑΛΛΗ   ΧΑΡΑ  -   ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

.