ΤΡΙΤΗ  ΗΛΙΚΙΑ

                Είναι  η  ηλικιακή  φάση  της  ωριμότητας,  κατά  την  οποία  ο  άνθρωπος  βιώνει  την  ύστερη  βιολογική  περίοδο  της  ζωής  του.  Χαρακτηριστικά  της  είναι  η  κάμψη  της  βιολογικής  του  ικμάδας  και  της  ομορφιάς  του  αλλά  και  η  εξαιρετική  δυσκολία  του  ανθρώπου  να  συμφιλιωθεί  με  την  ιδέα  του  επικείμενου  θανάτου.                                                                                  Το  ηλικιακό  σύνορο – όριο  ποικίλει  κατά  εποχές,  κλίματα,  λαούς  και  άτομα  ακόμη,  αφού   συχνά  συναντάμε  νέους  συντηρητικούς  και  συμβιβαστικούς  με  αγάπη  προς  τα  καθιερωμένα  αλλά  και  γέροντες  ριζοσπαστικούς,  που  νεάζουν  στις  σκέψεις  και  στα  αισθήματα  και  που  ενθουσιάζονται  με  τις  επαναστατικές  καινοτομίες.                                                      Κύριο   θετικό  χαρακτηριστικό  της  τρίτης  ηλικίας  είναι                                                    α)  Η  αποθησαυρισμένη  πείρα  και  η  ικανότητά  της  να  την  εκτιμήσει  και  να  την  αξιοποιήσει  εποικοδομητικά.  Ως  εκ  τούτου,  σε  κρίσιμες  περιστάσεις  άτομα,  οικογένειες  και  κοινότητες  καταφεύγουν  στους  πρεσβύτες ( ενίοτε  στη  «γερουσία»  ή  στους  «πρέσβεις» )  για  να  δεχθούν  συμβουλή  ή  καθοδήγηση.  Η  συσσωρευμένη  πείρα,  που  αποκτήθηκε  από  βιώματα  και  εμπειρίες   μετουσιώνεται  σε  σοφία  ζωής.                  β)   Εξ’  ίσου  καίριο  χαρακτηριστικό  είναι  η  αποδέσμευση  της  ηλικίας  αυτής  από  τις  βιοτικές  μέριμνες,  τους  επαγγελματικούς  ανταγωνισμούς,  τις  ακοίμητες  φιλοδοξίες,  που  ταλαιπωρούν  τις  άλλες  ηλικίες.  Αυτή  η  αποδέσμευση  ενεργεί  λυτρωτικά  και  προσφέρει  στον  άνθρωπο  εσωτερική  ευστάθεια,  ηρεμία,  αταραξία  και  ,τελικά,  δύναμη,  αφού  μπορεί  να  θεωρεί  πρόσωπα  και  πράγματα  «από  μακριά»,  να  βλέπει  καθαρά,  να  εννοεί  την  πραγματικότητα  ή  αλλιώς  να  φιλοσοφεί.                                              γ)   Ως  απότοκο  έχουμε  την  ορθολογική   και  ρεαλιστική  αντιμετώπιση  των  προβλημάτων,  την  αποφυγή  ακραίων  εκδηλώσεων  ή  συμπεριφορών,  τη  βαθιά  αίσθηση  του  μέτρου  και  τη  μετριοπάθεια  και  συγκατάβαση,  καθώς  αντιλαμβάνονται  τη  σχετικότητα  ορισμένων  πραγμάτων  στη  ζωή.                                                                              δ)    Πρωτεύουσα  προσφορά,  όμως,  της  ώριμης  ηλικίας  αποτελεί  η  συντήρηση  και  αποθήκευση  των  κατακτημένων,  το  ξεκαθάρισμα  και  η  τακτοποίηση  των  αποκτημένων  γνώσεων  και  συλλογικών  εμπειριών,  ώστε  να  είναι  εφικτός  ο  διάλογος  ανάμεσα  στις  γενεές,  τις  απερχόμενες  και  τις   νεότερες.  Έτσι,  γεννιέται  η  γόνιμη  ιστορική  ζωή,  που  οδηγεί  στο  ωραίο  έργο  της  νεότητας : την  ανανέωση  των  παλαιωμένων.                           ε)    Και  όλα  τα  παραπάνω  αποκτούν  την  αξία  του  ανεκτίμητου,  αν  συνυπολογίσουμε  ότι  οι  μεγαλύτεροι  σε  ηλικία  ενεργούν  με  σταθερή  προσήλωση  στις  διαχρονικές  αξίες  και  υπερασπίζονται  τα  πολιτιστικά  στοιχεία  του  παρελθόντος  δημιουργώντας  ένα  ασφαλές  υπόβαθρο  για  ένα  δημιουργικό  μέλλον.                                                                                                                                                Βέβαια,  δε  λείπουν  και  οι  αρνητικές  ιδιότητες,  που  οφείλονται  στην  ιδιαιτερότητα  της  ηλικίας  τους   ( βιολογική  φθορά  και   υπαρξιακή  αγωνία )  και  ενδυναμώνονται  από  τη  μειωμένη  - ενίοτε -  ικανότητα  των  μεγαλύτερων  να  μετουσιώσουν  την  πολύχρονη  πείρα  τους  σε  σοφία  και  ανεκτικότητα.                                                Τέτοιες  είναι  :   α)    η  επιφυλακτικότητα,  η  δυσπιστία  και  η  καχυποψία  απέναντι  σε  κάθε  τι  νέο – πρόσωπο,  κατάσταση,  ιδέα -  με  αποτέλεσμα      β)     την  προσκόλληση  σε  στερεότυπες  αντιλήψεις  και  τη  μυθοποίηση  με  δογματική  απολυτότητα  του  παρελθόντος.  Πολύ  συχνά,  μάλιστα,  η  ακραία  πεποίθηση  του  αλάθητου  που  υιοθετείται  από  τους  μεγαλύτερους  οδηγεί   γ)   σε  επιτιμητική  διάθεση  απέναντι  στους  νέους,  τους  οποίους  κατηγορούν  για  επιπολαιότητα,   ανευθυνότητα  και  ασεβή  συμπεριφορά  και  σε  έντονη  αποστροφή  προς  τα  σύγχρονα  δεδομένα.   δ)     Δε  λείπουν    και   αρνητικά   συναισθήματα   και  συμπεριφορές,  που  κυρίως  προέρχονται  από  το  δέος,  το  φόβο  του  θανάτου,  όπως  η  δειλία,  η  ιδιοτέλεια,  η  μεμψιμοιρία,  ο  εγωκεντρισμός  και  η  δυστροπία.

                Η  θέση  των  ηλικιωμένων  ατόμων  στην  κοινωνία  ήταν  και  είναι  εξέχουσα,  αφού  πολλοί  πολιτικοί,  διανοούμενοι,  καλλιτέχνες,   δημοσιογράφοι  και  επιχειρηματίες,  που  έχουν  αποφασιστικό  λόγο  για  όσα  γίνονται  στην  κοινωνία  μας,  βρίσκονται  σε  προχωρημένη  ηλικία  .    Όμως,  σήμερα,   η  διαδοχή  των   γεροντότερων  από  τους  νεότερους  γίνεται  σχετικά  πιο  γρήγορα,  αφού    α)  οι  μεγαλύτεροι  σε  ηλικία – αν  δεν  αδυνατούν -  σίγουρα  δυσκολεύονται  να  αντιληφθούν  τις  ραγδαίες  εξελίξεις  που  πραγματοποιούνται   σε  όλους  τους  τομείς  και  να  προσαρμοστούν  σε  αυτές.                       β)  Και  πέρα  απ’ αυτό,   δε  διαθέτουν  τη  δύναμη  να  αντέχουν  στην  ένταση  και  στην  πίεση  που  δέχονται  σήμερα  οι  άνθρωποι  από  τις  ταχύτατες  και  διαρκείς  αλλαγές.         γ)  Επιπρόσθετα,  χρειάζονται – εκτός  από  τη  σοφία,  που  προκύπτει  από  την  πείρα  της  ζωής -  επιστημονικές  γνώσεις  και  εξοικείωση  με  τα  νέα  επιτεύγματα  της  υψηλής  τεχνολογίας  της  πληροφορικής,  σημείο  στο  οποίο  μειονεκτούν.                                δ)Επιβαρυντικές,  βέβαια,  για  τη  θέση  και  το  ρόλο  των  ηλικιωμένων  στη  σύγχρονη  κοινωνία  είναι  οι  κοινωνικές  αλλαγές,  που  έχουν  συντελεστεί  κυρίως  στη  λειτουργία  της  οικογένειας,  αφού  ο  φιλελευθερισμός,  η  δημοκρατικότητα  και  η  ισοτιμία  μεταξύ  των  μελών  είναι  στοιχεία  που  πλήττουν  την  πατριαρχική  δομή  της  σύμφωνα  με  την  οποία  το  κύρος  του  μεγαλύτερου – πατέρα  ή  παππού -  ήταν  αδιαμφισβήτητο.

                Τα  προβλήματα  που  αντιμετωπίζει  η  γενιά  των  μεγαλύτερων  ανθρώπων  είναι,  κατά  κανόνα,  πολλά  και  σοβαρά.  Αυτά  αφορούν  σε  πολλούς  τομείς,  όπως  τον  βιολογικό,  τον  κοινωνικό,  τον  ψυχολογικό,  τον  οικονομικό  και  τον  ιδεολογικό.               α )    Στη  βιολογική  φθορά  που  φέρνει  φυσιολογικά  ο  χρόνος   προστίθεται  και  η  καταπόνηση  από  την  κούραση,  τις  δοκιμασίες,  την  ένταση,  την  αγωνία  και  το  άγχος  που  νιώθει  σε  όλη  τη  διάρκεια  της  ζωής  του.  Έτσι,  υποσκάπτεται  η  υγεία  του  οργανισμού  του  ηλικιωμένου  ατόμου  και  καθίσταται  ευάλωτος  σε  ασθένειες.                                    β)    Κάτι  τέτοιο,  βέβαια,  οδηγεί  σε  δυσάρεστα  συναισθήματα,  όπως  ανία  και  μελαγχολία,  που  σε  συνδυασμό  με  την  αποχή  από  την  κοινωνική  ζωή  και  την  αποξένωσή  τους  από  τους  άλλους  ανθρώπους   ή  με   τον  αποχωρισμό  και  την  παραμέλησή  τους  από  οικεία  τους  πρόσωπα  καθιστούν  βέβαιη  τη  διατάραξη  της  ψυχικής  υγείας  του  ηλικιωμένου.                                                                                                          γ)  Ένα  άλλο  οξύτατο  πρόβλημα  που  αντιμετωπίζει  η  τρίτη  ηλικία  είναι  η  μειωμένη  ή  και  ανεπαρκής  οικονομική  ευχέρεια,  που  προέρχεται  από  την  απομάκρυνση  από  την  εργασία  ( συνταξιοδότηση/ απομαχία )  και  καθιστά   προβληματική  τη  διατήρηση  της  ποιότητας  της  ζωής,  την  ιατρική  παρακολούθηση  και  περίθαλψη,  τη  διατήρηση  της  ατομικής  αξιοπρέπειας,  ακόμα  και  την  ίδια  την  επιβίωση.                                                         δ)   Βέβαιο  επακόλουθο  όλων  των  παραπάνω  είναι   ότι  δέχονται  τη  μηδενιστική  αμφισβήτηση  των  νεότερων  γενεών  ως  προς  τις  παραδοσιακές  αρχές  και  αξίες   με  αποτέλεσμα  τη  δημιουργία  ενός  αγεφύρωτου  χάσματος  και  ενός  συγκρουσιακού  κλίματος  σε  ευρύτερο  ιδεολογικό  επίπεδο.

                Το  ερώτημα  που  γεννάται  είναι  τι  μπορούμε  να  κάνουμε  για  να  μειώσουμε  ή  ακόμη  και  να  εξαλείψουμε  αυτά  τα  προβλήματα.  Και  η  απάντηση  είναι  αυτονόητη : ηθικό  χρέος  της  πολιτείας,  της  κοινωνίας,  των  οικείων,  των  γνωστών,  κάθε  ανθρώπου  και  ειδικά  των  νέων  είναι  να  συμπαραστέκονται  και  να  βοηθούν  όχι  ευκαιριακά,  αλλά  να  προσφέρουν  διαρκή  κοινωνική  πρόνοια,  συμπάθεια,  ευγένεια  και  σεβασμό  στους  ηλικιωμένους.    Συγκεκριμένα :                                                                                   α)   η  πολιτεία  οφείλει  να  λάβει  και  να  επιβάλει  όλα  τα  απαραίτητα  μέτρα,  ώστε  κάθε  εργαζόμενος  να  έχει  την  ασφάλιση  και  την  περίθαλψη  που  δικαιούται,  να  εξασφαλίσει,  δηλαδή,  μια  αξιοπρεπή  διαβίωση.                                                                           β)  Επιπρόσθετα,  σημαντική  είναι  η  προσφορά  υπηρεσιών,  η   διοργάνωση  εκδηλώσεων   και  εκπαιδευτικών  προγραμμάτων  σε  ιδρύματα  για  ηλικιωμένους,  ώστε  να  επιτυγχάνεται  η  επικοινωνία,  η  δημιουργική  αξιοποίηση  του  ελεύθερου  χρόνου,  η  διεύρυνση  των  ενδιαφερόντων  και  η  παρακολούθηση  των  σύγχρονων  ρυθμών  ζωής.                       γ)    Την  προσφορά  της  πολιτείας  προς  τους  ηλικιωμένους  μπορούν  να  συμπληρώσουν  οι  οικείοι  τους,  κοινωνικές  οργανώσεις  και  ιδρύματα  με  φιλανθρωπικό  χαρακτήρα,  αλλά  και  κάθε  ευαίσθητος  άνθρωπος  κυρίως  με  τη  μέριμνα  για  συμμετοχή  των  ηλικιωμένων  στην  οικογενειακή  ζωή,  σε  κοινωνικές  εκδηλώσεις,  σε  συζητήσεις   και  για  συναναστροφή  τους  με  ανθρώπους  όλων  των  ηλικιών,  ώστε  να  μη  νιώθουν  κοινωνικά  αποκλεισμένοι  και  περιθωριοποιημένοι.                                                                     δ)     Ιδιαίτερα  σημαντική  είναι  η  στάση  των  νεότερων  προς  τους  μεγαλύτερους,  αφού  η  ευγένεια  και  ο  σεβασμός  των  νέων  προς  αυτούς  είναι  στοιχεία  που  δείχνουν  ήθος  και  μια  βαθύτερη  κατανόηση  και  επίγνωση  της  ζωής.  Είναι  στοιχεία,  που   μαρτυρούν  ανθρωπιά  και  υψηλό  πολιτιστικό  επίπεδο.

                                                                                       ΠΑΛΛΗ   ΧΑΡΑ  -   ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

                                                                

.