ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

   AΛΕΞΑΝΔΡΟΣ  ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

Σημαντικός  νεοέλληνας  πεζογράφος,  κορυφαίος  διηγηματογράφος,  κυριότερος  εκπρόσωπος  του  ηθογραφικού  διηγήματος.  Βαθύτατα  θρησκευόμενος,  απόκοσμος  και  μελαγχολικός,  μοναχικός,  ταπεινός  και  ολιγαρκής.  Συντηρητικός  και  επιφυλακτικός.  Κοσμοκαλόγερος.                                                                                                                                                        Τα  θέματά  του  σχετίζονται  με  το  θρησκευτικό  βίο,  τη  λαική  παράδοση  και  το  νησιωτικό  περιβάλλον.  Οι  ήρωές  του  είναι  άνθρωποι  του  λαού  της  υπαίθρου  απλοί,  ταπεινοί  και  φτωχοί. Όπως  έχει  διατυπωθεί,  είναι  άνθρωποι  καθημερινοί  που  πάσχουν  συχνά  απλώς  και  μόνο  επειδή  ζουν.                                                                                                                                                     Βάση  των  διηγημάτων  του  είναι  η  ηθογραφία.  Συνυφαίνεται,  όμως,  με  στοιχεία  ψυχογραφικά,  κοινωνικά,  ρεαλιστικά  και  αρκετές  φορές  λυρικά.                                                           Η  γλώσσα  των  πεζογραφημάτων  του  είναι  ιδιόμορφη:  στους  διαλόγους  χρησιμοποιείται  η  ομιλούμενη  λαική  γλώσσα  με  ιδιωματισμούς  της  Σκιάθου,  στην  αφήγηση  βάση  είναι  η  καθαρεύουσα  με  πολλά  στοιχεία  της  δημοτικής,  στις  περιγραφές  χρησιμοποιείται  η  καθαρεύουσα  και  γενικά  ο  συγγραφέας  χρησιμοποιεί  λέξεις  της  αρχαίας  ελληνικής  και  της  εκκλησιαστικής  παράδοσης.                                                                        Έγραψε  μυθιστορήματα,  κυρίως  διηγήματα,  ποιήματα  και  άρθρα.  Τα  έργα  του  διακρίνονται  σε  σκιαθίτικα  και  αθηναικά.

ΤΟ  ΜΟΙΡΟΛΟΓΙ  ΤΗΣ  ΦΩΚΙΑΣ

Ανήκει  στα  όψιμα  έργα  του  και  θεωρήθηκε  ένα  από  τα  αριστουργήματα  της  νεοελληνικής  πεζογραφίας.  Είναι  ηθογραφικό  διήγημα,  όπου  συνυπάρχουν  ο  ρεαλισμός  με  πολλά  και  θαυμάσια  λυρικά  στοιχεία.

Ενότητες:  α) Κάτω  από  τον  κρημνόν….κοίλωμα  του  κρημνού                                                                                                   β)Μια  γολέτα…την  παρουσία  της     γ)Καθώς  είχε  νυκτώσει…οι  καημοί  του  κόσμου

Τίτλος:  Δεν  προιδεάζει  για  το  θάνατο,  προσελκύει  το  ενδιαφέρον  και  μένει  αδιάπτωτο  μέχρι  το  τέλος,  προβάλλει  το  λυρικό  στοιχείο

Μοιρολόι  της  φώκιας:  αιφνιδιάζει  τον  αναγνώστη,  αναφέρεται  στο  παρόν,  στα  λόγια  του  ενυπάρχει  το  λυρικό  και  γνωμικό  στοιχείο,  αναφέρεται  σε  κορίτσι  μικρό,  τραγουδιέται  από  πρόσωπο  μη  συγγενικό,  δημιουργεί  ατμόσφαιρα  λυρική,  εξωπραγματική,  ονειρική ,  αποτελεί  θαυμαστό  εύρημα  ως  λογοτεχνικό- τεχνικό  μέσο

Οι  κατηγορίες  θεμάτων  διαπλέκονται  για  να  δείξει  ότι  ζωή  και  θάνατος  συνυπάρχουν,  για  να  προοικονομήσει  την  κατάληξη  του  διηγήματος,  για  να  χρησιμοποιεί  την  αντίθεση  ζωής-  θανάτου  ως  εκφραστικό  μέσο

Η  γλώσσα  αποτελεί  σύνθεση  λέξεων  και  τύπων  της  δημοτικής,  της  λόγιας  ή  της  αρχαίας  ,  παρεμβάλλονται  διαλεκτικές  λέξεις  και  φράσεις  και  χρησιμοποιείται  ο  μακροπερίοδος  λόγος.  Το  ύφος  είναι  γλαφυρό  (  πλούσιο  λεξιλόγιο   και  μεταφορές )  και  παραστατικό (  πολλές  και  ποικίλες  εικόνες  )

Αφηγηματικός  τρόπος  :  διήγηση   (έμμεση  αφήγηση  )

Χρόνος  αφήγησης:  συμπίπτει  με  το  χρόνο  της  ιστορίας                                                                                                     Ρυθμός  της  αφήγησης:  ακολουθείται  η  φυσική,  χρονολογική  σειρά  των  γεγονότων  εκτός  μιας  μόνο  αναδρομικής   αφήγησης.  Παρατηρούνται ,επίσης,  ως  στοιχεία  αφηγηματικής  τεχνικής  η  προσήμανση  και  η  προοικονομία

Ο  αφηγητής  είναι  αμέτοχος  στην  ιστορία  ( αφήγηση  με  μηδενική  εστίαση ). Παρουσιάζει  τα  γεγονότα  αντικειμενικά  και  απρόσωπα ( αφηγείται  σε  γ’  πρόσωπο.                   Είναι  αντικειμενικός  παρατηρητής,  αποστασιοποιημένος  από  την  ιστορία. Αφήνει  να  μιλήσουν  τα  ίδια  τα  γεγονότα  και  οι  πράξεις  των  προσώπων.  Έτσι,  ο  αναγνώστης  μένει  ανεπηρέαστος  και  σχηματίζει  δική  του  γνώμη.

Τα  πλαίσια  του  χρόνου  και  του  τόπου  δίνονται  συγκεκριμένα,  με  ακρίβεια  ως  προς  τη   στιγμή  και  τη   μεταβολή.

Η  εικονοπλασία  είναι  εξαίρετη:  εικόνες  ρεαλιστικές,  λυρικές,  εξωπραγματικές  που  διακρίνονται  σε  κινητικές,  στατικές,  οπτικές,  ακουστικές  και  αναπαριστούν  τη  ζωή,  το  θάνατο,  τη  φθορά,  την  άψυχη  φύση,  το  ζωικό  βασίλειο,  τις  ασχολίες  των  ανθρώπων.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΔΗΜΟΤΙΚΟ    ΤΡΑΓΟΥΔΙ  :   προσωπική  δημιουργία ( στηριζόταν  στην  παραλλαγή  παλαιότερων  στίχων  και  στο  συνταίριασμά  τους )  που  καθιερωνόταν  ως  δημοτικό  μετά  την  αποδοχή  του  από  την  κοινότητα  του  λαικού  ποιητή  και  την  επιβίωσή  του  στο  χώρο  και  το  χρόνο.  Εξέφρασε  τον  τρόπο  ζωής,  τις  αντιλήψεις,  τα  έθιμα,  τους  φόβους  και  τα  συναισθήματα  του  λαού   και   συχνά  συνοδεύονταν  από  χορό  ( η  μελωδία  αποτελεί  συστατικό  στοιχείο  του ).

Διακρίνονται  σε  α) τραγούδια  του  κύκλου  της  ζωής  ( της  αγάπης,  τα  νανουρίσματα,  τα  σατιρικά,   τα  μοιρολόγια,  της  ξενιτιάς  κ.α. ),  β) ιστορικά  δημοτικά  τραγούδια  ( τα  ακριτικά,  τα  κλέφτικα       και   γ)  παραλογές  ( έμμετρες  αφηγήσεις   με  γοργό  επικό  χαρακτήρα  και  ολοκληρωμένη  συνήθως  λύση,  σαν  περίληψη  παραμυθιού,  συχνά  δραματικού,  γραμμένη  σε  στίχους )

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ  ΤΩΝ  ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ  ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ :  α)  ισομετρία  του  στίχου ( = ένας  στίχος,  ένα  νόημα ),  β) ιαμβικός  δεκαπεντασύλλαβος  στίχος  με  μια  παύση / τομή  στην  όγδοη  συλλαβή  -  σπάνια  η  ομοιοκαταληξία  με  εξαίρεση  τα  δίστιχα,  γ) αναδίπλωση  του  νοήματος  του  α’ ημιστιχίου  στο  δεύτερο / ισομετρικός  παραλληλισμός  (  πραγματοποιείται  ως   επανάληψη  της  ίδιας  έννοιας  ή  ως  συμπλήρωση – όχι  ουσιαστική -,  ως   επανάληψη    της  ίδιας  έννοιας  σε  συνδυασμό  με  τα  αντίθετα  ή  τα  διάφορα,   ως  στοιχείο  του  τρίτου / νόμος  των  τριών,  ως  θέμα  των  άσκοπων  ερωτήσεων,  ως  θέμα  του  αδυνάτου  ),  δ)  λιτότητα  στην  έκφραση,  ε)  αφηγηματική  λιτότητα,  στ)  ανθρωποποίηση  του  φυσικού  κόσμου

ΠΑΡΑΛΟΓΕΣ : αφηγηματικά  δημοτικά  τραγούδια  με  έντονο  το  παραμυθιακό  στοιχείο. Προέρχονται  από  αρχαιοελληνικούς  μύθους,  νεότερες  παραδόσεις,  δραματικά  γεγονότα  της  εποχής  ή  είναι  τελείως  πλαστές.  Εκτός  από  τα   γενικά   χαρακτηριστικά  του  δημοτικού  τραγουδιού  παρουσιάζουν   α ) αφήγηση  που  περιορίζεται  στα  ουσιώδη   και  β)  διάλογο  στα  σημαντικότερα  σημεία  με  αποτέλεσμα  τη  γοργότητα  και  τη  δραματικότητα.  Φαίνεται  πως  δημιουργήθηκαν  τον  9  ή  10  αιώνα  στη  Μικρά  Ασία  και  εξαπλώθηκαν  σε  όλη  την  Ελλάδα  και  τους  σλαβικούς  λαούς.

ΤΟΥ   ΝΕΚΡΟΥ   ΑΔΕΛΦΟΥ

Παραλογή ( Μικρά  Ασία  τον  9  αιώνα )  με  θέμα  πλαστό  που  απεικονίζει  τις  παραδόσεις  και  δοξασίες  της  εποχής  της . Οι  λαογράφοι ,  όμως,   πιστεύουν  ότι  απηχεί   είτε  τον  αρχαίο  μύθο  της  επιστροφής  του  Άδωνη  από  τον  Κάτω  Κόσμο  είτε  το  μύθο  της  Δήμητρας  και  της  Περσεφόνης.

Ενότητες :  α’(στ.  1- 17 )  Κυριαρχεί  το  θέμα  της  οικογένειας  (  δομή,  ρόλος  της  μάνας,  θέση  της  κόρης/ γυναίκας  ),  το  θέμα  του  γάμου  και  της  ξενιτιάς,  το  θέμα  του  όρκου.                   β’ (στ. 18 – 32 )  Μετά  από  ένα  άλμα  στο  χρόνο  και  μία  ριζική  αλλαγή  του  σκηνικού,  κυριαρχεί  το  θέμα  του  θανάτου  ( κατάρα  της  μάνας   και  υπερφυσική   παρουσία  του  νεκρού ).  γ’ (στ. 33- 41 )  Συνάντηση  / διάλογος  Κωσταντή – Αρετής                                                           δ’ (στ.42 – 65 )  Ανθρωποποίηση  του  φυσικού  κόσμου  / διάλογος  με  στόχο  την  αποκάλυψη  της  αλήθειας  στην  Αρετή.     ε’ ( στ.66- 81 ) Κυριαρχεί  το  πραγματικό  στοιχείο,  η  συναισθηματική  φόρτιση  και  η  αναγνώριση      στ ( στ.82 ) Επίλογος  και  λύση

Τεχνική : Το  τραγούδι  είναι  αφηγηματικό.  Ο  αφηγητής  δε  συμμετέχει  ο  ίδιος  στην  ιστορία ( μη  δραματοποιημένος,  ετεροδιηγητικός )  και  γνωρίζει  πολύ  περισσότερα  από  τους  ήρωές  του ( παντογνώστης ). Οι  αφηγηματικοί  τρόποι   που  χρησιμοποιούνται  είναι  η  αφήγηση,  η  περιγραφή  και  ο  διάλογος. Τα  τεχνικά  στοιχεία  του  δημοτικού  τραγουδιού  που  συναντώνται   είναι  ο  νόμος  των  τριών,  η  ανθρωποποίηση  του  φυσικού  κόσμου,  η  άστοχη  υπόθεση,  ο  ισομετρικός  παραλληλισμός,  το  θέμα  του  αδυνάτου  και  οι  τυποποιημένοι  στίχοι.  Η  πλοκή  του  τραγουδιού  παρουσιάζει  σημαντικές  ομοιότητες  με   την  πλοκή  της  αρχαίας  τραγωδίας :  προοικονομείται  η  εξέλιξη  της  υπόθεσης  ( όρκος  του  Κωσταντή ),  υπάρχει  το  στοιχείο  της  περιπέτειας                      ( της  αιφνιδιαστικής  μεταβολής  της  τύχης ),  επιβραδύνεται  η  πορεία  του  μύθου ( ώστε  να  κορυφωθεί  η  αγωνία ),  χρησιμοποιούνται  ως  τεχνικές  η  τραγική  ειρωνεία,  η  αναγνώριση,  η  λύση.

Στιχουργία : ανομοιοκατάληκτοι,  ιαμβικοί ,  δεκαπεντασύλλαβοι  στίχοι  που  χωρίζονται  σε  δύο  ημιστίχια ( ένα  οκτασύλλαβο  και  ένα  επτασύλλαβο )

Εκφραστικά  μέσα : εικόνες,  ασύνδετο  και  πολυσύνδετο  σχήμα,  παρομοιώσεις  και  προσωποποιήσεις

Γλώσσα : δημοτική  που  πλησιάζει  τον  προφορικό  λόγο

Ύφος : λιτό ( λιγοστά  εκφραστικά  μέσα,  παρατακτική  σύνταξη,  περιορισμένη  χρήση  επιθέτου ),  παραστατικό  και  ζωντανό ( εικόνες  και  διαλογικά  μέρη )

ΕΚΘΕΣΗ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ   ΧΡΟΝΟΣ

Είναι  ο  χρόνος   τον  οποίο  ο  άνθρωπος  διαθέτει  και  αξιοποιεί  όπως  αυτός  θέλει  και  κρίνει  και  όχι  όπως  του  υπαγορεύουν  ή  τον  αναγκάζουν  να  τον  διαθέτει  διάφοροι  εξωγενείς,  ανεξάρτητοι  από  τη  θέλησή  του  παράγοντες.  Είναι,  δηλαδή,  ο  χρόνος  που  διαθέτει  ο  άνθρωπος  εκτός  της  υποχρεωτικής  απασχόλησής  του  στον  τομέα  της  καθημερινής  του  δραστηριότητας.

Το  αίτημα  για  αύξηση  του  ελεύθερου  χρόνου  υπήρξε  αποτέλεσμα  α)  της  ανάγκης  να  ανακουφιστούν  οι  εργαζόμενοι  και  από  τους  επαχθείς,  δυσβάσταχτους  όρους  εργασίας  και  από  τη  διάρκειά  της. (  Οι  εργάτες  στο  Σικάγο,  την  Πρωτομαγιά  του  1886   με  σύνθημά   τους  «  οκτώ  ώρες  δουλειά,  οκτώ  ώρες  ανάπαυση,  οκτώ  ώρες  ζωή  και  όνειρα »  άνοιξαν  το  δρόμο  για  κατακτήσεις,  όπως  η  εξασφάλιση  χρόνου  διακοπών ( θεσμός  ετήσιας  άδειας ),  η  αργία  πολλών  εορτών,  η  πενθήμερη  εβδομάδα  εργασίας,   οι  τριάντα  εφτά  ώρες  εργασίας  εβδομαδιαίως ).  β)   της  αύξησης  της  παραγωγής  και  της  μείωσης   του  χρόνου  απασχόλησης  λόγω  της   ευρείας    χρήσης   της  μηχανής  και  της   τεχνολογικής  προόδου,   της  προσπάθειας  να  καταπολεμηθεί  η  ανεργία  αλλά  και  των  αποτελεσμάτων  που  έφερε  η  υψηλή  κατάρτιση  και  η  εξειδίκευση,  και  γ)  της   μείωσης   του   χρόνου     μετακίνησης  ( προσωπικού  και  προϊόντων ) λόγω  των  εξελιγμένων    μέσων  μεταφοράς.

            Παρ’ όλα  αυτά,  η  επιμήκυνση  του  ελεύθερου  σε  βάρος  του  εργάσιμου  χρόνου  αποτελεί  τυπικό  και  όχι  ουσιαστικό  δεδομένο  της  εποχής  μας.  Αυτό επαληθεύεται,  αν  αναλογιστούμε  α)  τις  πολλές  και  επείγουσες  επαγγελματικές  υποχρεώσεις  του  σύγχρονου  ανθρώπου,  τη  δεύτερη  εργασία  ή  την  μερική  απασχόληση  στην  οποία  καταφεύγει  για  να  συμπληρώσει  το  εισόδημά  του,  β)  ορισμένες  οικογενειακές  ή  κοινωνικές  υποχρεώσεις  που  δεν  είναι  πάντα  ευχάριστες  αλλά  και  γ)  τις  επιρροές  που  δέχεται  από  τις  διαφημίσεις,  τα  προβαλλόμενα  πρότυπα  και  τη  διάθεση  προς  μιμητισμό  για  τη  διαχείριση  του  ελεύθερου  χρόνου  του.  Το  αποτέλεσμα  είναι  ο  ελεύθερος  χρόνος  να  μην  είναι  πραγματικά  ελεύθερος,  έστω  κι  αν  ο  άνθρωπος  έχει  αυτήν  την  ψευδαίσθηση.         Η  ποιότητα  του  σημερινού  ελεύθερου  χρόνου  διαφαίνεται  καθαρότερα,  αν  παρατηρήσουμε  τη  συρρίκνωση  του  « ελεύθερου  χρόνου »  των  νέων.  Καθημερινά,  οι  νέοι  εργάζονται  σκληρά  για  να  ανταπεξέλθουν  στις  απαιτήσεις  του  βαθμοθηρικού  εξεταστικού  συστήματος  του  σύγχρονου  σχολείου  και  για  να  αποκτήσουν  τα  απαραίτητα  εφόδια  για  τη  μελλοντική  τους  επαγγελματική  αποκατάσταση.  Έτσι,  αντιμετωπίζουν  έντονη  σωματική  και  ψυχολογική  κόπωση,  αφού  παράλληλα  με  τη  μελέτη  στο  σπίτι  παρακολουθούν  φροντιστηριακά  ή  ιδιαίτερα  μαθήματα,  μαθαίνουν  ξένες  γλώσσες  και  κάνουν  πολλές  και  ποικίλες  άλλες    δραστηριότητες.

            Βέβαια,  ο  γνήσια  και  ουσιαστικά  ελεύθερος  χρόνος   επιβάλλεται  στη  σύγχρονη  πραγματικότητα,  αφού  μπορεί  να  αποτελέσει  το  μόνο  αντίδοτο  α)  στην  εξειδικευμένη  και  τυποποιημένη  εργασία,  β)  στη  μονομέρεια  της  προσωπικότητας  του  ανθρώπου,  γ)  στην  καταπόνησή  του  από  τους  συχνά  εξαντλητικούς  ρυθμούς  της  σύγχρονης  ζωής  και  το  άγχος,  δ)  στην  αποξένωσή  του  από  τη  δημιουργική  εργασία,  το  φυσικό  περιβάλλον  και  τον  κοινωνικό  του  περίγυρο.

            Η  αξιοποίηση  του  ελεύθερου  χρόνου,  όμως,  δεν  είναι  ίδιας  μορφής  για  όλους  τους  ανθρώπους  ούτε  για  όλες  τις  στιγμές  της  ζωής  του  ίδιου  ανθρώπου.  Είναι  συνάρτηση  υποκειμενικών  και  αντικειμενικών  παραγόντων.     Εξαρτάται  από  α)   τις  ανάγκες  κάθε  ανθρώπου  και  από  τα  ενδιαφέροντα  που  έχει  ( έμμεσα,  δηλαδή,    από  την  ψυχοσύνθεση  και  την  παιδεία  καθενός )  β)  την   επίδραση  των  προσωπικών  συνηθειών (  ιδιαίτερα  όσων  αποκτήθηκαν  σε  μικρή  ηλικία ),   γ)    το  φυσικό,  κοινωνικό  και  πολιτιστικό  περιβάλλον  μέσα  στο  οποίο  ζει  κανείς  αλλά    και  την  οικονομική  ευχέρεια   που  έχει  ,  αφού  από  αυτήν  εξαρτάται  σε  μεγάλο  βαθμό  ο  τρόπος  με  τον  οποίο  ο  καθένας  επενδύει  τον  ελεύθερο  χρόνο  του.

            Ωστόσο,  μπορούμε  να  διακρίνουμε  ορισμένους  κοινούς  τρόπους  διάθεσης  του  ελεύθερου  χρόνου,  άλλοτε  επωφελείς  και  ευχάριστους  και  άλλοτε  επιβλαβείς  για  την  ψυχική  και  σωματική  υγεία.  Επωφελείς  είναι  αυτοί  που  ανάγουν  την  ανθρώπινη  ζωή  σε  αξία,  αυτοί  που  καλλιεργούν  το  πνεύμα  και  άγουν  την  ψυχή,  αυτοί  που  συντηρούν  και  ανανεώνουν  τη  δύναμη  και  τη  χαρά  της  ζωής.  Καλούνται  και  τρόποι  γνήσιας  ψυχαγωγίας  και  βοηθούν  στο  να  διατηρεί  κανείς  υψηλά  την  εσωτερική  του  θερμοκρασία  και  να  ακτινοβολεί  σωματική  και  ψυχική  ευφορία.  Αυτοί  συμβάλλουν  α)  στην  ολοκλήρωση  της  προσωπικότητας   με  την  ανάκτηση  καλής  σωματικής  κατάστασης,  την  καλλιέργεια   ψυχικών  αρετών – αγωνιστικότητας,  τόλμης,  αποφασιστικότητας,  επιμονής - ,  την  ωρίμανση  των  κοινωνικών  αρετών – συνεργασίας,  άμιλλας  και  ομαδικότητας -  και  τη    διεύρυνση  των  πνευματικών  οριζόντων – κρίσης,  αντίληψης - )  του  ανθρώπου,  β) στην  κοινωνικοποίηση  και  γ)  στην  πολιτικοποίησή  του,  αφού  τον  κάνουν  ηθικά   καλύτερο  άνθρωπο  και  άρα  καλύτερο  πολίτη,  με  υπεύθυνη  συμμετοχή  στα  κοινά  και  στη  λήψη  αποφάσεων,  με  προβληματισμό,  γνώση,  ελεύθερη  και  ισότιμη  ανταλλαγή  απόψεων,  με  έλεγχο  της  εξουσίας  αλλά  και  ενσυνείδητη  πειθαρχία  στους  νόμους  της  πολιτείας,  με  ανεκτικότητα  και  στόχευση  στην  ειρήνη,  τη  μόρφωση  και  την  ευημερία.  Τέτοιοι  είναι  α)  η  ανάγνωση  και  η  μελέτη  βιβλίων,  συμβατών  με  την  ψυχική  διάθεση  και  τα  ενδιαφέροντα  του  ανθρώπου,  που  προσφέρει  με  έντεχνο  λόγο  γνώσεις  για  τον  άνθρωπο  και  τη  ζωή,  τις  αξίες  και  τα  προβλήματά  της  αλλά  και  ψυχαγωγία,  αφού  οδηγεί  στην  ψυχική  ηρεμία  και  γαλήνη  ή  και  σε  έντονες  συγκινήσεις  που  εξευγενίζουν,   β)   η  ενασχόληση  με  την  τέχνη,  δηλαδή  με  την  έκφραση  του  ωραίου  σε  όλες  τις  μορφές  της ( τη  ζωγραφική,  τη  μουσική,  το  χορό,  το  θέατρο,  τον  κινηματογράφο ),  αφού  η  αίσθηση  του  ωραίου  γεννά  συναισθήματα  ανακούφισης,  ευχαρίστησης  και  αγαλλίασης,  δηλαδή  συναισθήματα  λυτρωτικά,  που  εξαγνίζουν  την  ψυχή  του  ανθρώπου  αλλά  και  η  ψυχική  συμμετοχή,  η  μέθεξη  του  ανθρώπου  στην « ποιητική  πραγματικότητα » τον  κάνει  κοινωνό  πνευματικών  εμπειριών  και  βιωμάτων  με  τα  οποία  εξίσταται,  ξεφεύγει  από  τη  δυσάρεστη – πολλές  φορές -  πραγματικότητα,  γ)  η  φιλία,  η  παρέα  και  η  συντροφικότητα  με  άλλους  ανθρώπους,  δηλαδή  η  ανάπτυξη  κοινωνικών  σχέσεων  και  η  ψυχική  επαφή  που  δίνουν  την  ευκαιρία  στον  άνθρωπο  να  ανταλλάξει  απόψεις,  ιδέες  και  γνώσεις,  να  συζητήσει,  να  εκφράσει  τα  συναισθήματά  του,  να  αστειευτεί,  να  διασκεδάσει,  να  χαρεί,  δ)    η  επαφή  με  τη  φύση,  το  ζωτικό  χώρο  του  ανθρώπου,  αφού  κοντά  της  ο  άνθρωπος  ηρεμεί,  διδάσκεται  και  αναζωογονείται  από  την   απεραντοσύνη  της,  την   τέλεια  διάταξη  των  στοιχείων  της,  τη  λειτουργικότητά  τους,  την  καθαρότητα  και  το  φυσικό  κάλλος   τους.  Έτσι,  ανακτά  την  ψυχική  του  ευεξία  και  την  πνευματική  του  διαύγεια,  ε)  ο  αθλητισμός,  που  ταυτίζεται  με  την  αναψυχή,  την  ξεκούραση,  το  παιχνίδι  και  τη  διασκέδαση  και  τέρπει  χαρίζοντας  συγκινήσεις  ( θαυμασμό,  αγωνία,  ενθουσιασμό,  υπερηφάνεια  ή  απογοήτευση )  σε  όποιον  συμμετέχει,   στ)   οι  κάθε  είδους  ερασιτεχνικές  δημιουργικές  ενασχολήσεις,  όπως  τα  ταξίδια,  οι  κατασκευές,  οι  συλλογές,  η  ανθοκομία,  το  ψάρεμα,  η  συγγραφή  και  άλλες  που  προσφέρουν  στον  άνθρωπο  τη  δυνατότητα  να  ξεφύγει  από  τη  μονοτονία  της  καθημερινότητας,  να  αλλάξει  παραστάσεις,  να  γνωρίσει  άλλους  ανθρώπους  και  ξένους  λαούς  με  διαφορετική  γλώσσα  και  τρόπο  ζωής,  με  διαφορετικά  πολιτιστικά  επιτεύγματα  -  σύγχρονα  και  παρελθόντα -,  αλλά  και  την  ευκαιρία  να  πληρώσει,  να  γεμίσει  το  κενό  που  αφήνει  στην  ψυχή  του  η  εξειδικευμένη    εργασία  και  να  αναπληρώσει,  έτσι,  την  έλλειψη  ηθικής  ικανοποίησης  από  αυτήν.

            Επιβλαβείς  τρόποι  διάθεσης  του  ελεύθερου  χρόνου  ή  νόθα  ψυχαγωγία   αποτελούν  δραστηριότητες  που  οδηγούν  σε  καταστάσεις   πνευματικού  και  ψυχικού  λήθαργου  ή  σε  ψυχοπαθολογικά  και  αντικοινωνικά  φαινόμενα,  όπως  τη  βία,  την  εγκληματικότητα  και  τη  διαφθορά.  Τέτοιοι  τρόποι  εκτόνωσης  και  διασκέδασης  είναι  α)  η  παρακολούθηση   χαμηλής  ποιότητας  πολιτιστικών  έργων,  β)  η  ενασχόληση  με  ηλεκτρονικά  παιχνίδια,  γ)  η  εκτόνωση  στο  γήπεδο  μέσω  εκδηλώσεων  χουλιγκανισμού,  δ)  η  συμμετοχή  σε  διασκέδαση  χαμηλής  ποιότητας ( νυχτερινά  κέντρα )  ή  σε  τυχερά  παιχνίδια,  ε)  η  χρήση  μηχανών  για  εκτόνωση  της  μανίας  για  ταχύτητα  και  σε  ακραίες  περιπτώσεις  στ)  η  καταφυγή  σε  τεχνητούς  παραδείσους  με  την  αναζήτηση  απαγορευμένων  εμπειριών  αλλά  και  ζ)  ο  ανεξέλεγκτος  καταναλωτισμός.  Οι  τρόποι  αυτοί  όχι  μόνο  δεν  ανακουφίζουν  το  σύγχρονο  άνθρωπο,  αλλά  τον  επιβαρύνουν  με  περισσότερη  ένταση  και  άγχος.  Τον  πιέζουν  και  τον  κουράζουν  σωματικά  και  ψυχικά  επιτρέποντάς  του    να  δραπετεύσει  μόνο  για  λίγο  από  μια  πληκτική  πραγματικότητα.  Η  μαζική  παθητική  κουλτούρα   τον  υποβιβάζει    μορφωτικά   και  παράλληλα  εκφυλίζει   την  πολιτική  ζωή  και  υπονομεύει   τη  δημοκρατία.  Οι  τρόποι  αυτοί  ωθούν  στα  φαινόμενα  της  κοινωνικής  ομοιομορφίας  και  παθητικότητας,    του  αποπροσανατολισμού,  της  χειραγώγησης  και  του  λαϊκισμού,  αλλά  και  της  μισαλλοδοξίας,  του  φανατισμού  και  του  χουλιγκανισμού   με  κινδύνους  σοβαρούς  για  το  άτομο  και  την  κοινωνία.

            Για  να  γίνει,  λοιπόν,  γόνιμος  και  δημιουργικός  ο  ελεύθερος  χρόνος  θεωρείται  απαραίτητη    η  συμβολή  α) των  θεσμών  της  κοινωνικοποίησης ( οικογένειας,  σχολείου,  τοπικής  αυτοδιοίκησης )    και  β)  της  πολιτείας  τόσο  στη  συνειδητοποίηση  της  σημασίας  του  ελεύθερου  χρόνου  όσο  και  στη  δημιουργική  αξιοποίησή  του  κυρίως  από  τη  νέα  γενιά.  Είναι  ανάγκη,  δηλαδή,   α)  να  κατανοήσει  ο  νέος   πόσο  σημαντικός  είναι  ο  ελεύθερος  χρόνος  και  η  δημιουργική  αξιοποίησή  του  για  την  ψυχική  του  ισορροπία  και  την  ολοκλήρωση  της  προσωπικότητάς  του,   β)  να  ευαισθητοποιηθεί  σε  θέματα  κατανάλωσης   των  προϊόντων  που  παράγει  η  βιομηχανία  του  ελεύθερου  χρόνου  και   γ)   να  διεκδικήσει  για  τον  εαυτό  του  γνήσιες  μορφές  έκφρασης  και  ψυχαγωγίας.   Σε  αυτό  θα  βοηθήσει  α)  η  οικογένεια  με  το  παράδειγμά  της,  εάν  εθίσει  το  παιδί  σε  δημιουργικές  απασχολήσεις,   β)  το  σχολείο,  εάν  γίνει  φυτώριο  πολιτισμού,  αφού    μπορεί  να  αποκτήσει  τον  αθλητικό    σύλλογο,  το  καλλιτεχνικό    εργαστήρι  και  τη  βιβλιοθήκη  του,  δηλαδή  εάν  δώσει  την  ευκαιρία  σε  νέους  να  εκφραστούν  δημιουργικά,   γ)   η   τοπική  αυτοδιοίκηση  και  δ)  η  πολιτεία,  αφού  μπορούν  να  ενισχύσουν  τη  δράση  πολιτιστικών  και  αθλητικών  συλλόγων,  την  οργάνωση  βιβλιοθηκών,  την  ίδρυση  κινηματογραφικής  και  θεατρικής  λέσχης  ή  τη  σύσταση  ορειβατικού,  κολυμβητικού  ή  φυσιολατρικού  ομίλου.  Μπορούν,  ακόμη,  να  διοργανώσουν  διαλέξεις  με  επιστημονικά,  κοινωνικά  ή  καλλιτεχνικά  θέματα,  σεμινάρια  επιμόρφωσης,  μαθήματα  μουσικής,  χορού  ή  εικαστικών  τεχνών ( ζωγραφικής,  γλυπτικής  κ.α. ).  Και,  βέβαια,  μπορούν  να  δημιουργήσουν  και  να  επεκτείνουν  αθλητικούς  και  πολιτιστικούς  χώρους,  που  θα  στεγάσουν  τις  παραπάνω  δραστηριότητες.  Τέλος,  μπορούν  να  ελέγξουν  τις  σύγχρονες  βιομηχανίες  μαζικής  ψυχαγωγίας, που  συχνά  εμπορευματοποιούν  ή  ευτελίζουν  τον  ελεύθερο  χρόνο  αλλά  και  να  ενεργοποιήσουν  το  ραδιοτηλεοπτικό  συμβούλιο,  που  θα  εποπτεύει  την  ποιότητα  του  περιεχομένου  και  της  αισθητικής  των  προγραμμάτων   των  μέσων  μαζικής  ενημέρωσης.  

ΕΚΘΕΣΗ

ΟΙ  ΕΝΤΟΝΟΙ  ΡΥΘΜΟΙ  ΤΗΣ  ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ  ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Η  σύγχρονη  κοινωνία  είναι  μία  κοινωνία  «υψηλών  ταχυτήτων»  και  γι’ αυτό  περισσότερο  περίπλοκη  από  αυτές  του  παρελθόντος.  Η  σύγχρονη  καθημερινότητα,  η  εργασία,  οι  μετακινήσεις,  οι  διαπροσωπικές  σχέσεις,  οι  θεσμοί  δε  διακρίνονται  από  την  απλότητα  και  τη   σταθερότητα  του  παρελθόντος.  Αντιθέτως,  επικρατεί  ο  αγχώδης  τρόπος  ζωής  των  μεγαλουπόλεων,  η  ραγδαία  εξέλιξη  της  επιστήμης  και  της  τεχνολογίας,  η  μηχανοποίηση  της  εργασίας,  η  υπερπληροφόρηση  που  μετατρέπουν  τον  άνθρωπο  σε  «άλογο  κούρσας»,  ώστε  να  ανταπεξέλθει  στις  υποχρεώσεις  του – πραγματικές  ή  πλασματικές.

ΑΙΤΙΑ  ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗΣ  ΤΩΝ  ΕΝΤΟΝΩΝ  ΡΥΘΜΩΝ

1. Ο  βιομηχανοποιημένος  τρόπος  ζωής,  που  οδηγεί  σε  εντατικοποίηση  της  παραγωγής  και  της  εργασίας.
2. Η  ραγδαία  ανάπτυξη  της  επιστήμης  και  της  τεχνολογίας,  που  έχει  οδηγήσει  στην  υπερειδίκευση  ( ταχείς  ρυθμοί  στην  επιτέλεση  εργασιών )και  στην  πληροφοριακή  επανάσταση  ( ανάγκη  αφομοίωσης  υπέρογκων  πληροφοριών  σε  ελάχιστο  χρόνο ).
3. Ο  ανταγωνισμός  και  οι  αυξημένες  απαιτήσεις  στο  χώρο  εργασίας,  που  οδηγούν  σε  εντατικοποίηση  της  εργασίας  και  σε  συρρίκνωση  του  ελεύθερου  χρόνου.
4. Ο  υπερκαταναλωτισμός,  που  οδηγεί  στο  αδιάκοπο  κυνήγι  του  χρήματος  και  των  υλικών  αγαθών.
5. Η  αστικοποίηση  και  οι  ασφυκτικά  αγχώδεις  συνθήκες  ζωής ( υπερβολική  συγκέντρωση  πληθυσμού,  περιορισμένος  χώρος,  κυκλοφοριακά  προβλήματα,  απομάκρυνση  από  τη  φύση  και  την  ηρεμία ).
6. Η  αρνητική  επίδραση  των  φορέων  κοινωνικοποίησης ( γονείς  που  παρασύρονται  στο  κυνήγι  του  χρήματος  και  της  επιτυχίας,  σχολείο  με  υπερεντατικό  πρόγραμμα  σπουδών,  μ.μ.ε.  που  βομβαρδίζουν  με  μηνύματα   και  παρασύρουν  σε  ταχύρρυθμο  τρόπο  ζωής ).
7. Οι  πολλαπλοί  και  αλληλοσυγκρουόμενοι  ρόλοι  που  καλείται  να  επιτελέσει  ο  σύγχρονος  άνθρωπος  στις   κοινωνικές,  επαγγελματικές,  οικονομικές  και  άλλες  σχέσεις  του.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ  ΑΠΟ  ΤΗΝ  ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ  ΤΩΝ  ΕΝΤΟΝΩΝ  ΡΥΘΜΩΝ

1. Οικονομικές – επαγγελματικές ( υπερεργασία  και  υπέρμετρη  αύξηση  της  παραγωγής – όχι  πάντα  ωφέλιμη -,  τυποποίηση  της  εργασίας  και  ψυχική  απομάκρυνση   του  εργαζόμενου  από  αυτήν,  άνιση  κατανομή  του  πλούτου )
2. Πνευματικές   ( συρρίκνωση  του  πνεύματος,  αδυναμία  στοχασμού,  πνευματική  σύγχυση,  απομάκρυνση  από  πνευματικές  ενασχολήσεις  και  επομένως  άμβλυνση  της  κρίσης  του  ατόμου,  μη  επεξεργασία  και  κατανόηση  των  μηνυμάτων  από  αυτό  και  παραπλάνηση  από  διάφορους  τρόπους  παραπληροφόρησης  και  προπαγάνδας )
3. Ηθικές – ψυχικές  ( απουσία  ενδοσκόπησης  και  αυτοκριτικής  και  επομένως  αυτογνωσίας,  αδιαφορία  για  εσωτερική,  ψυχική  και  ηθική  καλλιέργεια,  απομάκρυνση  από  τις  υψηλές  αξίες  και  του  αληθινού  νοήματος  της  ζωής  και  τελικά  απώλεια  της  ουσιαστικής – γνήσιας  ευτυχίας.  Παράλληλα,  διακρίνεται  ψυχοσωματική  κόπωση  και  κατ’ επέκταση  καταστροφή  της  ψυχικής  και  σωματικής  υγείας  του  ανθρώπου )
4. Κοινωνικές  ( αποξένωση,  μοναξιά  έως  και  απομόνωση  του  ατόμου  από  τον  κοινωνικό  του  περίγυρο  ή  ανάπτυξη  απρόσωπων,  επιφανειακών,  ακόμα  και  ανταγωνιστικών  σχέσεων  λόγω  της  ψυχικής  απόστασης  που  αναπτύσσεται  και  της  έλλειψης  ελεύθερου  χρόνου  για  την  καλλιέργεια  ουσιαστικών  διαπροσωπικών  σχέσεων.  Ακολουθεί  όξυνση  των  κοινωνικών  προβλημάτων  και  των  αντικοινωνικών  εκδηλώσεων ) 
5. Πολιτικές  ( αποπολιτικοποίηση  και  αδιαφορία  για  τα  κοινά,  επικράτηση  της  δημαγωγίας  και  υπονόμευση  του  δημοκρατικού  πολιτεύματος  λόγω  έλλειψης  διαλόγου  και  υγιούς  πολιτικής  συνείδησης )
6. Πολιτιστικές  ( απομάκρυνση  από  μορφές  γνήσιας  ψυχαγωγίας  και  στροφή  σε  τρόπους  εκτόνωσης  και  αποσυμπίεσης  από  το  άγχος  της  καθημερινότητας  καθώς  και  αποκοπή  από  ήθη,  έθιμα  και  παραδόσεις )

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ  ΤΟΥ  ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

Η  αντιμετώπιση  των  επιπτώσεων  του  υλιστικού  τρόπου  ζωής  στον  σύγχρονο  άνθρωπο  προυποθέτει  ριζικές  αλλαγές  σε  κοινωνικά  και  οικονομικά  συστήματα,  ιδεολογίες  και   κοινωνικές  συνθήκες.  Για  την  επίτευξη  των  αλλαγών  αυτών  χρειάζεται  βάθος  χρόνου  και  επίμονη  προσπάθεια  α)   από  το  ίδιο  το  άτομο ( μέριμνα  για  σφαιρική  ενημέρωση,  ανάπτυξη  της  κρίσης,  πνευματική  και  ηθική  καλλιέργεια,  ενδοσκόπηση  και  άσκηση  αυτοκριτικής,  υιοθέτηση  των  ουσιαστικών  αξιών  της  ζωής ),                          β)  από  τους  φορείς  διαπαιδαγώγησης – οικογένεια,  σχολείο,  μ.μ.ε. – ( παροχή  ανθρωπιστικής  παιδείας  ώστε  να  προβληθούν  πραγματικά  υψηλές  αξίες  της  ζωής,  προβολή  θετικών  προτύπων  απομακρυσμένων  από  χρησιμοθηρικές  αντιλήψεις  και  πρακτικές ).    γ)  από  την  πολιτεία ( προσπάθεια  δημιουργίας  συνθηκών  ζωής  φιλικών  προς  τον  άνθρωπο  των  αστικών  κέντρων – αντιμετώπιση  του  κυκλοφοριακού  προβλήματος,  δημιουργία  χώρων  άθλησης,   αναψυχής   και  πολιτιστικών  εκδηλώσεων,  βελτίωση  των  συνθηκών  εργασίας,  μέριμνα  για  ελεύθερο  χρόνο  ).

                                                                                                    ΠΑΛΛΗ  ΧΑΡΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΕΚΘΕΣΗ

ΛΑΚΩΝΙΚΟΤΗΤΑ

      Είναι  η  ικανότητα  ενός  ατόμου  να  εκφράζει  τις  απόψεις,  τις  ιδέες,  τις  σκέψεις,  τα  συναισθήματά  του  με  περιεκτικότητα,  συντομία  και  σαφήνεια,  χωρίς  να  θίγεται  η  πληρότητα  του  νοήματος.  Ενδεικτικά  παραδείγματα  λακωνικής  έκφρασης  αποτελούν  τα  αποφθέγματα,  τα  ρητά,  τα  γνωμικά,  οι  παροιμίες. Η  λακωνικότητα  πέρα  από  τρόπο  έκφρασης  αποτελεί  και  αντίληψη  ζωής.  Είναι  αρετή  που  μαρτυρεί  ότι    αυτός  που  τη  διαθέτει  είναι  οξυδερκής,  πνευματικά  και  γλωσσικά  καλλιεργημένος  και,  κυρίως,  άνθρωπος με  μέτρο,  σύνεση  και  φρόνηση.   

     Η  λακωνικότητα  είναι  ιδιαίτερα  σημαντική,  καθώς :

·        επιτρέπει στο  άτομο  να  κατανοεί  άμεσα  το  περιεχόμενο  του  λόγου,  αφού  αυτός  είναι  λιτός  και   σαφής,  οπότε  και  να  αντιλαμβάνεται  την  ουσία  των  πραγμάτων.

·        διευρύνει  τους  πνευματικούς  ορίζοντες  του  ατόμου,  αφού  διευκολύνει  την  κατανόηση  και  την  αφομοίωση  γνώσεων.

·        Καλλιεργεί  την  κριτική  ικανότητα  στο  άτομο,  αφού  του  δίνει  τη  δυνατότητα  να  αμφιβάλλει  γόνιμα,  να  σχολιάζει  και  να  προτείνει  λύσεις  χρησιμοποιώντας  την  πειθώ.

·        Επιτρέπει  τη  σφαιρική  και  εμπεριστατωμένη  ενημέρωση  του  ατόμου,  ώστε  να έχει  συγκροτημένη  άποψη  και  να  μη  χειραγωγείται  εύκολα.

·        Βοηθά  στην  εξοικονόμηση  πολύτιμου  χρόνου  στις  συζητήσεις,  αφού  γρήγορα  φωτίζονται  τα  θέματα  και  επιτυγχάνονται  ασφαλή  συμπεράσματα.

·        Καλλιεργεί  την  απλότητα  και  την  αίσθηση  του  μέτρου  όχι  μόνο  στην  έκφραση,  αλλά  και  στη  σκέψη  και  τη  δράση  του  ατόμου. Έτσι, το  άτομο  έρχεται  σε  επαφή  με  υψηλές  αρχές  και  αξίες  και  κατακτά  την  αυτογνωσία,  την  αυτοπειθαρχία  και  την  ηθική  ελευθερία.

·        Σε  κοινωνικό  επίπεδο,  ο  μεστός  και  περιεκτικός  λόγος  διευκολύνει  την  επικοινωνία  και  άρα  τη  συνεργασία  και  την  αλληλεγγύη  μεταξύ  ατόμων  και  λαών.

·        Σε  πολιτικό  επίπεδο,  προστατεύει  τη  δημοκρατία,  αφού  με  αυτόν  οι  πολίτες  κατανοούν  τα  γεγονότα  και  τις  πολιτικές  εξελίξεις  και  έτσι  έχουν  τη  δυνατότητα  να  συμμετέχουν  ενεργά  στο  δημόσιο  βίο,  να  ελέγχουν  καλύτερα  την  εξουσία   και  να  διατυπώνουν  εύστοχα  τα  αιτήματά  τους  διεκδικώντας  με  αξιώσεις  τα  δικαιώματά  τους.

·        Σε  διεθνές  επίπεδο,  επιτρέπει  την  ακριβέστερη  και  πιο  εύληπτη  διατύπωση  των  διεθνών  κανονισμών  και  συμφωνιών  που  εγγυάται  την  ουσιαστική  επίλυση  των  προβλημάτων  στις  σχέσεις  μεταξύ  των  χωρών.

Λακωνικότητα, όμως, δεν  αποτελεί:

·        Η  λεξιπενία  και  η  ελλειπτική  και  ασαφής  απόδοση  του  νοήματος,  αφού  τότε                      δυσχεραίνεται  η  κατανόηση  του  λόγου  και  άρα  η  ουσιαστική  επικοινωνία  των  ατόμων  και  διαβρώνεται  η  γλώσσα  με  την  αποσύνθεσή  της  δομής  της,  την  υπονόμευση  της  αισθητικής  της  και  την  κωδικοποίησή  της  προς  χάριν  συντομίας

·        Η    κακώς  εννοούμενη  λακωνικότητα, που  πηγάζει  από  την  εσωστρέφεια  και  την  έλλειψη  κοινωνικότητας  κάποιων  ατόμων  με  αποτέλεσμα  να  καταστρατηγείται  ο  διάλογος  και  να  δημιουργούνται  προσκόμματα  στην  επικοινωνία  των  ανθρώπων.

ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ  ΧΡΗΣΗΣ  ΤΗΣ  ΛΑΚΩΝΙΚΟΤΗΤΑΣ

·        στην  επαγγελματική  ζωή , όταν  είναι  απαραίτητος  ο  περιορισμός  του  λόγου

·        στην  ηλεκτρονική  επικοινωνία

·        στον  τομέα  της  ενημέρωσης,  για  να  αποφεύγεται  η  σύγχυση  και  ο  αποπροσανατολισμός

·        στη  διαφήμιση

·        στη  σύνταξη  μικρών  αγγελιών

·        στη  σύνταξη  του  προγράμματος  μιας  εκδήλωσης

·        στην  καταγραφή  σημειώσεων,  στη  δημιουργία  σχεδιαγραμμάτων  και  στη  σύνταξη  περίληψης

·        σε  επίσημες  ανακοινώσεις  δημοσίων  προσώπων,  διαγγέλματα  πολιτικών

·        στη  διατύπωση  επιστημονικών  ορισμών,  θεωρημάτων  και  αξιωμάτων  στα  μαθηματικά

     ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ  ΧΡΗΣΗΣ  ΤΟΥ  ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ  ΛΟΓΟΥ

·        στη  διδασκαλία

·        στη  διαπαιδαγώγηση  των  παιδιών

·        στις  διαπροσωπικες  σχέσεις

·        στην  ενημέρωση  όταν  απαιτείται  αναλυτικός  λόγος  προς  χάριν  της  κατανόησης    

·        στην  πολιτική  ζωή  για  πλήρη  ενημέρωση  και  διευκρίνιση,  για  επιχειρηματολογία  και  για  σχολιασμό

·        στη  λογοτεχνία-ιδιαίτερα  στην  πεζογραφία 

·        σσ

                                                                                                                                                                                                                               

ΕΚΘΕΣΗ

 ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

    EINAI  το  σύνολο των  τεχνολογικών  μέσων  -  έντυπων  και  ηλεκτρονικών  -  που  χρησιμοποιούνται  για  τη  μετάδοση  πληροφοριών,  ειδήσεων,  γνώσεων,  ιδεών  (μηνυμάτων )  σε  απεριόριστο  αριθμό  ανθρώπων  ( δεκτών )

ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ  στα  έντυπα  μέσα ( περιοδικός  και  ημερήσιος  τύπος) και  στα  ηλεκτρονικά  μέσα ( ραδιόφωνο,  τηλεόραση,  διαδίκτυο).

 Δευτερευόντως  ονομάζονται  μέσα  μαζικής  επικοινωνίας,  αφού  εκτός  από  την  ενημέρωση/ πληροφόρηση  του  κοινού  παρέχουν  τη δυνατότητα  να  επικοινωνήσουμε  τόσο  με  το  ίδιο  το  μέσο / πομπό  όσο  και  με  άλλους  δέκτες ( ακροατές,  θεατές,  αναγνώστες )  με  διάφορους  τρόπους  και  με  στόχο  την  ανταλλαγή  μηνυμάτων ( ειδήσεων,  γνώσεων,  απόψεων ).

Η  ΔΥΝΑΜΗ  ΤΟΥΣ  προέρχεται  απ’  το  συνδυασμό  εικόνας,  λόγου  και  ήχου  αλλά  και  την  πρωτοφανή  τελειοποίηση  και  εξάπλωσή  τους.

ΤΑ  ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ  των  έντυπων   Μ.Μ.Ε.                                                                                                                                           Ως  θετικά  αναφέρονται  η  ευρύτητα  της  ανάπτυξης  και  του  σχολιασμού  μιας  είδησης,  οι  ευκαιρίες  που  δημιουργούν  για  πνευματική  αφύπνιση ( ενεργοποίηση  της  σκέψης,  της  μνήμης,  της  φαντασίας ),  η  δυνατότητα  που  παρέχουν  στο  δέκτη  να  προσαρμόζει  την  ανάγνωση  στους  δικούς  του  ρυθμούς,  η  πλήρης  κατανόηση  και  εμβάθυνση  στα  μηνύματα / πληροφορίες  που  δέχεται  ο  δέκτης,  η  συμβολή  τους  στη  γλωσσική  καλλιέργεια  του  δέκτη  χάρη  στον  επεξεργασμένο λόγο.                                                                                                       Ως  αρνητικά  αναφέρονται  η  αδυναμία  άμεσης  και  έγκαιρης  ενημέρωσης,  η  σκανδαλοθηρική  πρακτική  και  η   παραπληροφόρηση,  η  εξυπηρέτηση  ιδιοτελών  σκοπών   και  ο  αναπόφευκτος  αποπροσανατολισμός  του  κοινού.

ΤΑ  ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ  των  ηλεκτρονικών  Μ.Μ.Ε.

Ως  θετικά  αναφέρονται  η  δυνατότητα  άμεσης  και  ταχύτατης  πληροφόρησης,  η  παραστατικότητα   και  η  ζωντάνια  στον  τρόπο  μετάδοσης  των  ειδήσεων (συνδυασμός  λόγου,  ήχου,  μουσικής  και  κινούμενης  εικόνας ),  η  αληθοφάνεια  με  την  οποία  παρουσιάζουν  τα  γεγονότα (απευθύνονται  στο  υποσυνείδητο  του  ανθρώπου ),  η  ευκολία  της  παρακολούθησης (συνδυασμός  ενημέρωσης,  ανάπαυσης  και  ψυχαγωγίας ),  η  δυνατότητα  να  παρέχουν  παιδεία (εκπαιδευτικά  προγράμματα ).                                                                                                                                                                                                                            

  Ως  αρνητικά  αναφέρονται  η  παθητικοποίηση  του  δέκτη (σωματική  και  πνευματική  αδράνεια ),  η  μαζικοποίηση  και  τυποποίηση  της  σκέψης,  η  συμβολή  τους  στην  αποξένωση  των  ανθρώπων,  στον  υπερκαταναλωτισμό,  στο  στείρο  μιμητισμό  και  στην  υιοθέτηση  αρνητικών  προτύπων,  η  κακοποίηση  της  γλώσσας (ξενισμοί,  μη  επιμελημένες  διατυπώσεις  του  προφορικού  λόγου )

Η  ΠΡΟΣΦΟΡΑ  ΤΟΥΣ  ,  ανάλογα  με  τον  τρόπο  λειτουργίας  τους  σε  ποικίλους  τομείς  της  ανθρώπινης  ζωής  και  δραστηριότητας,  χαρακτηρίζεται  θετική  ή  αρνητική.  Θετική  θεωρείται  η  προσφορά  τους :  α) στην  ενημέρωση ,  αφού  μεταδίδουν  έγκαιρα  και  έγκυρα  κάθε  είδους  μηνύματα,  πληροφορίες  και  ειδήσεις  ώστε  να  βοηθήσουν  τον  άνθρωπο  να  λύσει  πρακτικά,  καθημερινά  θέματα,  να  ενημερωθεί  για  ζητήματα  εθνικού  και  παγκόσμιου  ενδιαφέροντος  αλλά  και  να  γνωρίσει  τον  πολιτισμό  και  τον  τρόπο  ζωής  διαφορετικών  λαών.  Έτσι ,  συμβάλλουν  στην  εθνική  αυτογνωσία,  στη  διατήρηση  της  εθνικής  ταυτότητας  αλλά  και  στο  σεβασμό  του  διαφορετικού,  αφού  προωθούν  συναισθήματα  συμπάθειας  και  αλληλεγγύης  προς  τους  πολίτες  του κόσμου..   Και   ταυτόχρονα , αναπτύσσουν  την  οικουμενική  συνείδηση    καθιστώντας  σαφές  ότι  τα  προβλήματα  των  ανθρώπων  είναι  κοινά  και  απαιτούνται  κοινές  λύσεις.  β)στην   πολιτικοποίηση  του  πολίτη  ,αφού  δίνουν   περιεχόμενο  σε  πολιτικές  έννοιες,  ενημερώνουν  για  τις  πολιτικές  διαδικασίες  και  τους  αγώνες  για  την  κατάκτηση  ή  τη  διατήρηση  της  εξουσίας,  πληροφορούν  για  τα  κόμματα  και  τα  προγράμματά  τους,  για  τις  αποφάσεις  των  κυβερνήσεων  και  για  τις  διεθνείς  πολιτικές  εξελίξεις. Συμβάλλουν, δηλαδή,  στη  διαμόρφωση  της  άποψης  του  πολίτη  και  στην  αποκρυστάλλωση  της  γνώμης  του  για  τα  γεγονότα  της  δημόσιας  ζωής. Έτσι , ο  πολίτης  μπορεί  πλέον  να  εκφράσει  απόψεις,  να  διακηρύξει  ιδέες  και  να  υπερασπιστεί  πολιτικές  πεποιθήσεις.  Μπορεί , ακόμα, να  κρίνει  την  πολιτική  ηγεσία,  να  στηλιτεύσει  αυθαιρεσίες  της,  να  διατυπώσει  προτάσεις  για  τη  λύση  προβλημάτων,  να  διεκδικήσει  την  ικανοποίηση  δίκαιων  αιτημάτων  του  και  να  υπερασπιστεί  δικαιώματά  του.  Διαμορφώνουν  πολιτικό  ήθος  και  συμπεριφορά  και  με  αυτόν  τον  τρόπο  στηρίζουν  το  διάλογο  και  τη  δημοκρατία. γ) στην  κοινωνικοποίηση  του  ανθρώπου,  αφού  τον  εντάσσουν  στον  κόσμο  με  την  ενημέρωση  και  την  ευαισθητοποίηση  σε  ποικίλα  κοινωνικά  θέματα,  προωθούν  τη  συλλογικότητα,  αναδεικνύουν  τα  κοινωνικά  προβλήματα,  επαναπροσδιορίζουν  τους  κοινωνικούς  ρόλους,  τους  κανόνες  και  τις  αξίες. Τελικά,   συμβάλλουν  στη  συναδέλφωση  των  λαών  και  την  εδραίωση  της  παγκόσμιας  ειρήνης.  δ) στην  πνευματική  αναγέννηση  του  ανθρώπου,  αφού  τα  μορφωτικά  μηνύματα  που  εκπέμπουν,  το  εύρος  και  η  ποικιλία  των   γνωστικών  αντικειμένων  που  παρουσιάζονται  από  ειδικούς  επιστήμονες,  πνευματικούς  ανθρώπους  ή  καλλιτέχνες  αποτελούν  συνεχή  και  ανεξάντλητη  πηγή  γνώσης,  καταπολέμησης  των  προλήψεων,  των  δεισιδαιμονιών  και  κάθε  είδους  εθνικιστικών  και  ρατσιστικών  αντιλήψεων. Καλλιεργούν  την   κριτική  σκέψη,  την  πνευματική  εγρήγορση,  την  αυτογνωσία  και  τη  δημιουργική  φαντασία . Παράλληλα,  καλλιεργούν  και  διαμορφώνουν  τη  γλώσσα.  Δημιουργούν,  έτσι,  ολοκληρωμένες  προσωπικότητες  που  είναι  έτοιμες  να  προάγουν  τον  πολιτισμό,  τις  επιστήμες  και  τις  τέχνες. ε)  στην  ψυχαγωγία, δηλαδή  στη  διάπλαση  του  εσωτερικού  κόσμου  του  ανθρώπου  μέσα  από  την  έκφραση  του  ωραίου  σε  όλες  τις  μορφές  της  τέχνης ( εικαστικές,  τονικές,  μιμικές )  και  των  γραμμάτων,  την  προβολή  των  παραδόσεων,  των  ηθών  και  των  εθίμων  και  γενικότερα  τη  γόνιμη  αξιοποίηση  του  ελεύθερου  χρόνου  του  ανθρώπου στ) στην  ηθικοποίηση  και  ολοκλήρωση  της  προσωπικότητας  του  ανθρώπου  με  την  ανθρωπιστική  προσέγγιση  των   θεμάτων  που  τον  απασχολούν  και  τον  προσανατολισμό   σε  ηθικά  πρότυπα,  ιδανικά,  αρχές  και  αξίες. ζ) στην  ψυχολογική  ενίσχυση  του  ανθρώπου,  αφού  τον  απαλλάσσουν  από  το  άγχος  της  καθημερινότητας  και  καταπολεμούν  την  ανία  και  την  πλήξη  του. η) στην  οικονομική  ανάπτυξη  της  κοινωνίας  με  την  προσφορά  εργασίας  σε  πολλούς  ανθρώπους,  την  παρέμβαση  σε  οικονομικές  δραστηριότητες  μέσω  της  διαφήμισης  αλλά  και  την  προβολή  οικονομικών,  εμπορικών,  επαγγελματικών  θεμάτων  και  προβλημάτων  και  την  αναζήτηση  λύσεων. θ) στη  διαμόρφωση  υγιούς  εθνικής  συνείδησης  και  τη  διατήρηση  της  εθνικής  ταυτότητας,  στη  διαμόρφωση  οικουμενικής  συνείδησης  και  πνεύματος  κοσμοπολιτισμού,  στην  επικοινωνία  ,  γνωριμία  και  συναδέλφωση  των  λαών,   στην  προβολή  παγκόσμιων  προβλημάτων  και  στην  κινητοποίηση  των  ανθρώπων  για  την  κοινή  αντιμετώπισή  τους.

Αρνητική  θεωρείται  η  προσφορά  τους  α) στον  πολιτικό  τομέα,  όταν  βρίσκονται   υπό  τον  έλεγχο  της  εκάστοτε  εξουσίας  ή  προπαγανδίζουν  ιδεολογίες  ή  κόμματα. Τότε,  καταργούν  την  πολυφωνία,  αποτρέπουν  το  διάλογο  και  εκφυλίζουν  το  ρόλο  του  πολίτη  και  του  πολιτικού,  αφού  παραπληροφορούν,  συσκοτίζουν  την  αλήθεια  και  χειραγωγούν  την  κοινή  γνώμη. Επιβουλεύονται, έτσι ,  τη  δημοκρατία  και  καταστρατηγούν  τους  πολιτικούς  θεσμούς.  β) στον  κοινωνικό  τομέα,  όταν  αποτρέπουν  την  κοινωνικοποίηση  του  ανθρώπου  διαταράσσοντας  τις  διαπροσωπικές  του  σχέσεις,  όταν  υποβαθμίζουν  τη  σημασία  διαφόρων  κοινωνικών  προβλημάτων  και,  επομένως,  αδρανοποιούν  την  κοινή  γνώμη  και  όταν  προβάλλουν  λανθασμένα  πρότυπα  κοινωνικής  συμπεριφοράς ( βία,  εγκληματικότητα ),  κατασκευάζουν  και  επιβάλλουν  είδωλα. γ) στον  πνευματικό  τομέα,  όταν  ενημερώνουν  μονόπλευρα  με  αποτέλεσμα  την  άμβλυνση  της  κριτικής  ικανότητας  και  την  πνευματική  νωθρότητα,  όταν  προβάλλουν  με  υπερβολικό  τρόπο  ασήμαντα  θέματα  προκαλώντας  σύγχυση  στο  κοινό  για  λόγους  εντυπωσιασμού,  όταν  ενισχύουν  την  αμάθεια,  τις  προκαταλήψεις,  τις  προλήψεις  και  τις  δεισιδαιμονίες  φανατίζοντας  και  αναπτύσσοντας  ρατσιστικές  αντιλήψεις, όταν  συμβάλλουν  στην  υποβάθμιση  της  γλώσσας (προχειρότητα  στη  σύνταξη,  λανθασμένη  και  συνθηματολογική  χρήση  της  γλώσσας,  υπερβολική  χρήση  ξένων  όρων,  κυριαρχία  ήχου  και  εικόνας  στο  λόγο ). δ) στον  πολιτιστικό  τομέα,  όταν  παρέχουν  νόθη  ψυχαγωγία  με  προϊόντα  χαμηλής  ποιότητας (κίτρινος  τύπος )  ή  όταν  προωθούν  μια  μαζική  εμπορική  κουλτούρα  που  οδηγεί  σε  πολιτιστική  ισοπέδωση. ε) στον  ηθικό  τομέα,  όταν  προβάλλουν  ιδεολογήματα  που  διαβρώνουν  τα  ήθη (υλικός  ευδαιμονισμός,  δόξα κ.α. ) ή  όταν  εμπορευματοποιούν  τον  ανθρώπινο   πόνο  διαβρώνοντας  την  ηθική  συνείδηση  του  κοινού (αναισθησία  στον  πόνο  και  τη  δυστυχία  των  άλλων )ή  των  δημοσιογράφων (ανενδοίαστο  κυνήγι  της  αποκλειστικότητας) στ) στον  οικονομικό  τομέα,  όταν  ενισχύουν  τον  καταναλωτισμό  και  προβάλλουν  υλιστικά  πρότυπα  ζωής  ζ) στον  εθνικό / διακρατικό  τομέα,  όταν  συντηρούν  τον  άκρατο  εθνικισμό,  όταν  προβάλλουν  ξένα  πρότυπα  και  καλλιεργούν  την  ξενομανία  και  γενικά  όταν  υπονομεύουν  τις  διακρατικές  σχέσεις  με  την  προβολή  φανατικών  και  δογματικών  θέσεων  πάνω  σε  διεθνή  ζητήματα

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ  ΓΙΑ  ΤΗ  ΣΩΣΤΗ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ  ΤΩΝ  ΜΜΕ

Οι  προϋποθέσεις  αυτές  σχετίζονται  τόσο  με  την  εποχή  όσο  και  με  το  άτομο. Συγκεκριμένα,  η  υγιής  λειτουργία  των  ΜΜΕ  απαιτεί   ύπαρξη  δημοκρατικού  πολιτεύματος (ελευθεροτυπία,  ελεύθερη  διακίνηση  ιδεών  και  έκφραση,  πολυφωνία,  γόνιμος  διάλογος,  απρόσκοπτη  ενημέρωση ),  τήρηση  του  κώδικα  δημοσιογραφικής  δεοντολογίας,  απαλλαγή  από  οικονομικές  ή  πολιτικές /κομματικές  εξαρτήσεις,  θέσπιση  νόμων  από  την  πολιτεία,  επιλογή  των  φορέων  των  ΜΜΕ  με  αξιολογικά  κριτήρια ( γενικότερη  παιδεία,  ειδικές  γνώσεις,  έλεγχος  των  πηγών  και  διασταύρωση  των  ειδήσεων,  σεβασμός  στη  νοημοσύνη,  την  αισθητική,  την  προσωπικότητα  του  δέκτη,  απαλλαγή  από  φανατισμό,  σκοπιμότητες  και  εμπάθειες,  τήρηση  του  κώδικα  επαγγελματικής  δεοντολογίας,  ήθος,  υψηλό  αίσθημα  ευθύνης,  κατανόηση  του  ρόλου  τους  ως  πνευματικών  ανθρώπων,  υπηρέτηση  της  ελεύθερης  έκφρασης,  της  δημοκρατίας  και  του  διαλόγου),  σωστή  αντιμετώπιση  των  ΜΜΕ  από  το  κοινό (κρίση  και  αξιολόγηση  των  ειδήσεων,  διασταυρωμένη  πληροφόρηση,  πολιτική  και  κοινωνική  συνείδηση,  άσκηση  πίεσης  για  αντικειμενική  ενημέρωση  και  αναβάθμιση  της  ποιότητας  των  προγραμμάτων )με τη  βοήθεια  της  οικογένειας,  του  σχολείου  και  των  πνευματικών  ανθρώπων.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ  είναι  η  μετάδοση  μηνυμάτων ( ειδήσεων,  γνώσεων,  ιδεών, απόψεων) από  έναν  πομπό  και  η  παράλληλη  πρόσληψή  του  από  κάποιο  δέκτη.  Η  διαδικασία  της  πληροφόρησης  προϋποθέτει  εκτός  από  τον  πομπό,  το  δέκτη  και  το  μήνυμα  και ένα  μέσο / δίαυλο (τύπος,  τηλεόραση,  ραδιόφωνο,  διαδίκτυο ).Δηλώνει  την  καταγραφή  και  συσσώρευση  πληροφοριών  και  την  άκριτη  αποδοχή  τους  από  το  δέκτη.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ  είναι  η  παροχή  πληροφοριών  για  τρέχοντα  ζητήματα  που  γνωρίζει  ο  δέκτης  ύστερα  από  γόνιμη  αξιοποίηση  και  αφομοίωση  του  πληροφοριακού  υλικού, δηλαδή  ύστερα  από  εμβάθυνση  και  κατανόησή  του.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ  είναι  το  προϊόν  της  πληροφόρησης,  τα  γνωστικά  στοιχεία  που  δίνει  ή  παίρνει  κανείς

ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ  είναι  η  κακή  πληροφόρηση ( μετάδοση  ανακριβών,  μονόπλευρα  διογκωμένων  ή  ψευδών  πληροφοριών  ή  απόκρυψη  άλλων  με  στόχο/ αποτέλεσμα  την  παραπλάνηση,  τη  σύγχυση  του  αποδέκτη ). Ωστόσο,  η   παραπλάνηση  μπορεί  να  γίνει  και  κατά  λάθος  ή  από  άγνοια  ή  για  την  προστασία  προσωπικών  δεδομένων  ή  για  λόγους  εθνικού/ δημόσιου  συμφέροντος.  Κυρίως,  όμως,  ο  όρος  παραπληροφόρηση  δηλώνει  υστεροβουλία,  αποδίδει   ταπεινά  ή  ύποπτα  κίνητρα  στον  πομπό.

ΜΕΘΟΔΟΙ  της  παραπληροφόρησης  είναι  η  έντεχνη  απόκρυψη  ή  και  παραποίηση  του  περιεχομένου (ολόκληρου  ή  μέρους ) της  είδησης,  η  μονόπλευρη  παρουσίαση  μιας  είδησης,  ο  σκόπιμος  τονισμός  ή  η  σκόπιμη  υποβάθμιση  μιας  είδησης ( με  λεκτικούς  ή  με  οπτικούς  τρόπους ),  η  διαπλοκή  του  γεγονότος  με  το  σχόλιο  στην  είδηση.

 ΑΙΤΙΑ  της  παραπληροφόρησης: α)από  την  πλευρά  των  πομπών  είναι  η  εξυπηρέτηση  πολιτικών  και  κομματικών  σκοπιμοτήτων,  οικονομικών  συμφερόντων  και  ιδιοτελών  σκοπών  των  σύγχρονων  ΜΜΕ,  των  κυβερνήσεων  και  των  πολιτικών  κομμάτων,  διαφόρων  οργανωμένων  ομάδων  ή  ορισμένων  δημοσιογράφων. β) από  την  πλευρά  των  δεκτών  αίτια  αποτελούν  η  έλλειψη  ευρύτερης  παιδείας  και  πνευματικής  καλλιέργειας,  η  ηθικοπνευματική  κρίση  και  η ιδεολογική  σύγχυση  της  εποχής  μας,  ο  προσανατολισμός  του  σύγχρονου  ανθρώπου  σε  υλικές  αξίες  ,η  θεοποίηση  της  τεχνολογίας  και  ο  σύγχρονος  βιομηχανοποιημένος  τρόπος  ζωής.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ  της  παραπληροφόρησης  αποτελούν  η  υπονόμευση  της  δημοκρατίας,  ο  αποπροσανατολισμός  και  η  χειραγώγηση  του  κοινωνικού  συνόλου,  η  παθητικοποίηση,  η  αδράνεια  και  η  αδιαφορία  του  κοινού  και  των  ατόμων  και  ακολούθως  η  μαζοποίησή  τους,  η  δημιουργία,  διαιώνιση  ή  όξυνση  σοβαρών  προβλημάτων ( αδικίες,  ανισότητες,  συγκρούσεις,  οικονομική  κρίση,  κρίση  αξιών,  ρατσισμός,  εγκληματικότητα κ.α.  ),    η   αλλοίωση  της  εθνικής  ταυτότητας  και  τέλος,  ο  κλονισμός  των  διακρατικών  και  διαπροσωπικών  σχέσεων.

ΤΡΟΠΟΙ  ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ  της  παραπληροφόρησης  αποτελούν  α)τα  μ.μ.ε.  με  την  προϋπόθεση  να  παρέχουν  σφαιρική,  ολόπλευρη  και  αντικειμενική  πληροφόρηση  με  σεβασμό  στο  κοινό. Απαραίτητη  είναι  και  η  ολόπλευρη  παιδεία  και  η  ανώτερη  μόρφωση  των  δημοσιογράφων,  το  ήθος  και  η  υπευθυνότητά  τους  και  η  τήρηση  του  κώδικα  επαγγελματικής  δεοντολογίας  με  συνέπεια.  β) η  πολιτεία  με  την  προϋπόθεση  να  προασπίζει  το  δημοκρατικό  πολίτευμα,  δηλαδή  να  θεσπίζει  νόμους  για  τη  σωστή  λειτουργία  των  μ.μ.ε.  και  να  ελέγχει  την  εφαρμογή  των  κανόνων  δημοσιογραφικής  δεοντολογίας.  Χρέος  της  πολιτείας  είναι,  ακόμα,  να  αναβαθμίσει  το  βιοτικό  και  μορφωτικό  επίπεδο  του  λαού,  ώστε  αυτός  να  αντιστέκεται  σε  κάθε  μηχανισμό  παραπληροφόρησης. γ) οι  φορείς  αγωγής  (η  οικογένεια  και  το  σχολείο ) που  οφείλουν  να  μεριμνούν  για  την  πνευματική  και  ηθική  καλλιέργεια  των  παιδιών  και  να  παρέχουν  ανθρωπιστική  παιδεία  ώστε  να  αναπτύσσεται  η  κριτική  ικανότητα , να  καλλιεργείται  η  κοινωνική  συνείδηση  και  να  ενισχύεται  ο  διάλογος   δ) η  πνευματική  ηγεσία  που  οφείλει  να  καταγγέλλει  με  θάρρος  και  παρρησία  φαινόμενα  κακής  πληροφόρησης  αλλά  και  να  συμμετέχει  ενεργά  στη  λειτουργία  των  μ.μ.ε.  ώστε  να  ενημερώνουν  και  να  προβληματίζουν  το  κοινό  για  την αλήθεια  των  πραγμάτων.                                                            ε)κάθε  άτομο,  εάν  επιδιώκει  την  πνευματική  και  ηθική  καλλιέργεια,  την  άσκηση  της  κρίσης  του,   το  αμείωτο  ενδιαφέρον  του  για  τα  παγκόσμια  οικονομικά,  κοινωνικά  και  πολιτικά  θέματα .

ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ  είναι  η  με  κάθε  μέσο  συστηματική  προσπάθεια  επηρεασμού  της  κοινής  γνώμης  με  τη  διασπορά  πληροφοριών,  επιχειρημάτων,  φημών,  μισοαληθειών  ή  ψευδών. Είναι  πάντα  σκόπιμη , ώστε  να  επηρεάσει  τις  προθέσεις  και  τη  δράση  του  κοινού  σύμφωνα  με  τις  επιδιώξεις  του  προπαγανδιστή.

ΜΟΡΦΕΣ                                                                                             ανάλογα  με  το  περιεχόμενό  της-  η  πολιτική,  η  κοινωνική,  η  θρησκευτική,  η  εθνική/εθνικιστική,  η  εμπορική

( διαφήμιση ),  η  επιστημονική  και  γενικότερα  η  ιδεολογική.

                                                                                                                                                               ΦΟΡΕΙΣ  της  μπορεί  να  είναι:  φορείς  εξουσίας ( πολιτικοί  και  στρατιωτικοί  ηγέτες,  κυβερνήσεις,  πολιτικά  κόμματα ),  κοινωνικές  ομάδες ( σύλλογοι,  σωματεία ),  θρησκευτικοί  ηγέτες  και  εκκλησιαστικές  οργανώσεις,  φορείς  αγωγής ( οικογένεια,  σχολείο ),  μ.μ.ε., η  πνευματική  ηγεσία ( διανοούμενοι,  κριτικοί,  επιστήμονες,  καλλιτέχνες )

                                                                                                                                                                             ΜΕΘΟΔΟΙ  της  προπαγάνδας: α) ο  αυθαίρετος,  άδικος  και  αναπόδεικτος  λόγος, β) ο  υβριστικός  λόγος,  η  συκοφαντία  και  η  δαιμονοποίηση,  γ) η  υποπληροφόρηση  και  η  παραπληροφόρηση , δ) η  καταιγιστική  επανάληψη, ε) η  σκόπιμη  διαπλοκή  γεγονότος  και  σχολίου  στην  είδηση, στ) η  κινδυνολογία  και  η  συνθηματολογία, ζ) η  λεξιμαγεία  και  η  ωραιολογία, η) η  φημολογία, θ) η  χρήση  λόγου,  ήχου,  εικόνας  προς  χάριν  εντυπωσιασμού  και  έγερσης  συναισθημάτων,ι) το  οικείο  και  φιλικό  ύφος  και  ο  γλυκός  ή, αντίθετα , έντονος  τόνος  της  φωνής.

ΑΙΤΙΑ  ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ                                                                                                                Από  πομπούς:α) η  εξυπηρέτηση  συμφερόντων  και  σκοπιμοτήτων,       β) η  ικανοποίηση  προσωπικών  φιλοδοξιών,  γ) ο  φανατισμός,  οι  προκαταλήψεις  και  οι  ιδεοληψίες,  δ)η  διαπλοκή  μ.μ.ε.  και  φορέων  εξουσίας,    ε) η  έλλειψη  πραγματικής  δημοκρατίας ,στ) η  κρίση  αξιών.  Από  δέκτες: α) η  αποτελεσματικότητα  των  μηχανισμών  και  των  μεθόδων  των  προπαγανδιστών,  β)  η  έλλειψη  παιδείας  και  άρα  κριτικής  σκέψης ,γ) ο  καταναλωτισμός  και  η  θεοποίηση  του  χρήματος, δ) η  τυφλή  προσκόλληση  στην  ειδίκευση, ε) η  πολυπλοκότητα  των  σύγχρονων  κοινωνιών  και  οι  έντονοι  ρυθμοί  ζωής, στ) η  αστικοποίηση  των  σύγχρονων  κοινωνιών

                                                                                                     ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ  ΤΗΣ  ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ: α) στον  πνευματικό- ηθικό  τομέα  πλήττεται  η  ελευθερία  σκέψης  και  έκφρασης,  αμβλύνεται  η  κριτική  ικανότητα,  επέρχεται  αποπροσανατολισμός,  μαζοποίηση  και  χειραγώγηση  της  κοινής  γνώμης. β) στον  κοινωνικό  τομέα  αποπροσανατολίζεται  ο  άνθρωπος  από  τα  πραγματικά  προβλήματα  και  καταστρέφεται  η  κοινωνική  ενότητα  και  ομαλότητα,  αφού  παρουσιάζονται  φαινόμενα  είτε  παθητικοποίησης  και  αδιαφορίας  είτε  μαζικής  υστερίας  και  παροξυσμού. γ) στον  πολιτικό  τομέα  υπονομεύεται  η  δημοκρατία,  αφού  εμποδίζεται  ο  προσωπικός  πολιτικός  λόγος,  η  νηφάλια  κρίση,  ο  έλεγχος  της  εξουσίας  και  οι  προτάσεις δ) στον  οικονομικό- υλικό  τομέα  επιβάλλονται  υλιστικά  πρότυπα  και  ευνοείται  ο  καταναλωτισμός. ε) στον  πολιτιστικό  τομέα  εκφυλίζονται  οι  τέχνες  και  τα  γράμματα  και η  επιστήμη  μετατρέπεται  σε  πειθήνιο  όργανο   στ) στον  εθνικό/διεθνικό  τομέα  προκαλείται  μισαλλοδοξία,  δημιουργούνται  εντάσεις  και  υπονομεύεται  η ειρήνη.

                                                                                                        ΤΡΟΠΟΙ   ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ  ΤΗΣ  ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ:

Ο  σύγχρονος  άνθρωπος  μπορεί  να  αντισταθεί  με  τρόπους  ανάλογους  με  αυτούς  που  τον  βοηθούν  να  αμυνθεί  ενάντια  στην  παραπληροφόρηση.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ  ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ

Eίναι  το  σύνολο  των  κανόνων,  των  αρχών  που  ρυθμίζουν  τον  τρόπο με  τον  οποίο  πρέπει  να  φέρονται  οι  δημοσιογράφοι,  ιδίως  τη  συμπεριφορά  και  τις  επιτρεπόμενες  μεθόδους  κατά  την  άσκηση  των  επαγγελματικών  τους  καθηκόντων.

Στοχεύει  α) στο  να  επαναβεβαιώσει  και  να  διασφαλίσει  τον  κοινωνικό  ρόλο  του  δημοσιογράφου  στις  νέες  συνθήκες  της  παγκοσμιοποίησης , της  επικοινωνίας  και  της  αυξημένης  εμβέλειας  και  επιρροής  των  μ.μ.ε,  β) στο  να  αποθαρρύνει  κάθε  απόπειρα  κρατικού  ή  άλλου  επηρεασμού   με  τον  αυτοκαθορισμό  κανόνων  υπεύθυνης  επαγγελματικής  λειτουργίας γ) στο  να  κατοχυρώσει  την  ελευθερία  της  πληροφόρησης  και  της  έκφρασης,  την  αυτονομία  και  την  αξιοπρέπεια  του  δημοσιογράφου  και  να  θωρακίσει  την  ελευθεροτυπία  προς  όφελος  της  δημοκρατίας  και  της  κοινωνίας.

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ( internet )

Eίναι  ένα  παγκόσμιο  δίκτυο  πληροφοριών,  αφού  ενώνει  υπολογιστές  και  δίκτυα  που  είναι  εγκατεστημένα  σε  πανεπιστήμια,  βιβλιοθήκες,  επιχειρήσεις,  νοσοκομεία,  κρατικούς  οργανισμούς,  ερευνητικά  ινστιτούτα,  μέσα  μαζικής  ενημέρωσης,  και  άλλους  οργανισμούς.                                        Η  πρόσβαση  στις  πληροφορίες  επιτυγχάνεται  με  τη  χρήση  ηλεκτρονικών  υπολογιστών,  εφοδιασμένων  με  τα  κατάλληλα  προγράμματα. Οι  συνδέσεις  γίνονται  με  τη  χρήση  επίγειων  ή  δορυφορικών  συνδέσεων.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ  ΑΠΟ  ΤΗ  ΧΡΗΣΗ  ΤΟΥ  ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ                                              

Θετικά,

α) στον  πολιτικό/ κοινωνικό  τομέα  συμβάλλει  στην  κοινωνικοποίηση  των  ατόμων,  παρέχει  κοινωνικές  υπηρεσίες,  επιτρέπει  την  αναβάθμιση  της  δημόσιας  διοίκησης,  συμβάλλει  στη  διεύρυνση  της  δημοκρατίας,  β)  στον  πνευματικό/ πολιτιστικό  τομέα  επιτρέπει  τη  γρήγορη  και  εύκολη  μετάδοση  γνώσεων  και  ανταλλαγή  πληροφοριών  και  άρα  την  ανάπτυξη  της  κριτικής  ικανότητας  των  ατόμων,  διευκολύνει  την  επικοινωνία  και  τη  συνεργασία  ειδικών/ επιστημόνων  με  αποτέλεσμα  την  επιστημονική  και  τεχνολογική  εξέλιξη,  παρέχει  νέες  δυνατότητες  στην  εκπαίδευση,  πραγματοποιεί  πολιτιστικές  ανταλλαγές,  φέρνει  το  ευρύ  κοινό  σε  άμεση  επαφή  με  την  τέχνη  και  τα  πολιτιστικά  δρώμενα  και  προσφέρει  νέους  τρόπους   ψυχαγωγίας. γ) στον  οικονομικό/ επαγγελματικό  τομέα  συμβάλλει  στην  παγκοσμιοποίηση  της  αγοράς,  δημιουργεί  νέες  συνθήκες  στην  αγορά  και  στο  χώρο  εργασίας,  παρέχει  υπηρεσίες  με  πολύ  χαμηλό  κόστος,  δ) στον  εθνικό/διεθνικό  τομέα  καταργεί  τα  εθνικά  σύνορα, αναπτύσσει  οικουμενική  συνείδηση  και  επιτρέπει  τη  διεθνοποίηση  προβλημάτων  και  άρα  πιέζει  τους  υπεύθυνους  για  επίλυσή  τους.

Αρνητικά,

α) στον  πολιτικό/ κοινωνικό  τομέα  η  πολύωρη  ενασχόληση  με  το  διαδίκτυο επιφέρει  την  αποξένωση  των  ανθρώπων  και  τον  περιορισμό  των  διαπροσωπικών  σχέσεων,  περιορίζει  την  κοινωνικότητα  των  ανθρώπων,  προάγει  φαινόμενα  κοινωνικής  νοσηρότητας  εξ’ αιτίας  της  διακίνησης  ανεξέλεγκτου  υλικού  και  ελλείψεων  στο  νομοθετικό  πλαίσιο,  εμφανίζει  νέες  μορφές  εγκληματικότητας  και  υπονομεύει  τη  δημοκρατία  με  την  ασύδοτη  εκμετάλλευση  προσωπικών  δεδομένων,  τη  διασπορά  ψευδών  ειδήσεων  και  την  αδυναμία  των  κρατούντων  να  προστατέψουν  τους  πολίτες. β) στον  πνευματικό/ πολιτιστικό  τομέα  προσφέρει  τεράστιο  όγκο  πληροφοριών  με  αποτέλεσμα  να  είναι  αδύνατος  ο  έλεγχός  τους,  εθίζει  στην  παθητικοποίηση,  στην  άμβλυνση  της  κριτικής  ικανότητας  και  στην  απομάκρυνση  από  άλλες  πηγές  γνώσης  με  αποτέλεσμα  τον  κίνδυνο  μαζοποίησης  και  χειραγώγησης  ατόμων  αλλά  και  λαών.  Απειλεί  την  ατομική  ελευθερία  εξ’ αιτίας  του  κινδύνου  παραβίασης  προσωπικών  δεδομένων,  οδηγεί  στην  απομάκρυνση  από  την  παράδοση  και  τις  πνευματικές  αξίες,  στη  συρρίκνωση  και  αλλοίωση  των  εθνικών  γλωσσών  και  στην  πολιτιστική  ομοιομορφία.  Τέλος,    προσφέρει  νόθη  ψυχαγωγία  γ) στον  οικονομικό/ επαγγελματικό  τομέα  ενέχει  τον  κίνδυνο  της  αύξησης  της  ανεργίας  και  περιστολής  των  εργασιακών  δικαιωμάτων  και  ενισχύει  τον  καταναλωτισμό,  δ) στον  ψυχοσωματικό  τομέα  εμφανή  είναι  σοβαρά  σωματικά  προβλήματα  που  δημιουργούνται  από  την  καθήλωση  στην  οθόνη  του  υπολογιστή  αλλά  και  άγχος,  ανησυχία,  ανασφάλεια  και  φόβο  στα  άτομα  που  δεν  είναι  μυημένα  στις  νέες  τεχνολογίες.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ  ΓΙΑ   ΤΗ   ΣΩΣΤΗ    ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ  ΤΟΥ 

α) η  πολιτεία  πρέπει  να  ρυθμίσει  νομοθετικά  τη  λειτουργία  του  διαδικτύου  ώστε  να  προφυλάσσονται  τα  προσωπικά  δεδομένα,  να  κατοχυρώνονται  τα  πνευματικά  δικαιώματα,  να  πραγματοποιούνται  με  ασφάλεια  συναλλαγές,  να  προστατεύονται  ιδιαίτερα  οι  ανήλικοι  από  επιζήμιο  υλικό .Πρέπει , εξάλλου, να  λάβει  μέτρα  για  τον  εκδημοκρατισμό  του  διαδικτύου, ώστε  να  χρησιμοποιείται  ελεύθερα,  να  εισαχθεί  στην  εκπαίδευση  και  τις  δημόσιες  υπηρεσίες  και  όλοι  να  είναι  γνώστες  της  χρήσης  του. β) ο  χρήστης  πρέπει  να  ελέγχει  τις  πληροφορίες  και  να  χρησιμοποιεί  ορθολογικά  το  διαδίκτυο  ώστε  να  μη  βλάπτεται γ) το  σχολείο  οφείλει  να  παρέχει  ανθρωπιστική  παιδεία   και  πολύπλευρη  καλλιέργεια  στους  νέους  και  να  αναπτύσσει  την  κριτική  τους  ικανότητα  αλλά  και  να  παρέχει  ειδικές  γνώσεις  για  την  ηλεκτρονική  τεχνολογία δ) η  οικογένεια  οφείλει  να  προστατεύει  τα  παιδιά  από  τους  κινδύνους  του  διαδικτύου  και  να  τα  παρακινεί  και  σε  άλλες  ασχολίες  που  ολοκληρώνουν  την  προσωπικότητά  τους.

Τελικά,  το  διαδίκτυο  αποτελεί  επανάσταση  στο  χώρο  της  πληροφορίας  και  της  επικοινωνίας: η  στάση  του  δέκτη  είναι  πιο  ενεργητική ( αμφίδρομο  μαζικό  μέσο  επικοινωνίας ),  υπάρχει  η  δυνατότητα  για  πολλές  και  διαφορετικές  μορφές  επικοινωνίας,  πρόσβαση  σ’ αυτό  έχουν  μόνο  όσοι  διαθέτουν  τις  απαραίτητες  γνώσεις,  την  ανάλογη  τεχνολογική  κατάρτιση,  τον  κατάλληλο  εξοπλισμό  και  τη  σχετική  οικονομική  δυνατότητα,  παρέχει  τεράστιο  όγκο  πληροφοριών  αλλά  χωρίς  έλεγχο  και  ανώνυμα,  έχει  περισσότερο  διεθνή  και  παγκόσμιο  χαρακτήρα  ( δε  σέβεται  σύνορα  και  κυβερνήσεις )  και  συχνά  κακοποιεί  τη  γλώσσα. Η  προσφορά  του,  δηλαδή, θα  εξαρτάται  κάθε  φορά  από  τη  χρήση  του.

ΚΟΜΙΚΣ

Είναι  σειρές  ασπρόμαυρων  ή  έγχρωμων  σκίτσων  που  διηγούνται  ιστορίες  ποικίλου  περιεχομένου  και  είτε  δημοσιεύονται  σε  εφημερίδες  και  περιοδικά-  σε  συνέχειες  ή  ως  αυτοτελείς  ιστορίες -                          είτε  αποτελούν  ανεξάρτητες  εκδόσεις.  Τα  σκίτσα  είναι  συνήθως  τοποθετημένα  σε  οριζόντια  διάταξη,  ενώ  οι  λεζάντες,  όποτε  υπάρχουν ,  είναι  ενταγμένες  μέσα  σε  κάθε  σκίτσο.

ΤΟ  ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ  ΤΟΥΣ  σχετίζεται  με  θεμελιακές  σχέσεις  ζωής  και  προβάλλει  αξίες  όπως  ο  ηρωισμός,  η  φιλία,  η  αγάπη  για  τη  φύση  ή  την  πατρίδα,  η  αξιοπρέπεια  κ.α.  που  μοιάζουν  σαν  αιώνιες  αλήθειες.  Παίζει  το  ρόλο  ενός  φίλτρου  μέσα  από  το  οποίο  βλέπουμε  την  πραγματικότητα.  Γίνεται  αποδεκτό – κυρίως  από  τα  παιδιά -  γιατί  αγγίζει  την  πραγματικότητα  και  παρουσιάζει  την  πραγματικότητα  βασιζόμενο  στο  σχήμα  αντίθεσης  καλού- κακού.                   Συχνά  τα  θέματα  διακωμωδούνται.

ΟΙ  ΗΡΩΕΣ  στα  κόμικς  διακρίνονται  σε  καλούς  και  κακούς,  τοποθετούνται  σε  έναν  εξωπραγματικό  κόσμο  και  διαθέτουν  υπερφυσικές  ικανότητες  και  δυνάμεις. Άλλοτε  πάλι  είναι  ζώα  ή  και  άψυχα  που  έχουν  ανθρώπινες  ιδιότητες.  Προβάλλουν  κλασικούς  ανθρώπινους  τύπους  που  προσαρμοσμένοι  στις  σύγχρονες  καταστάσεις  ζωής  εκφράζουν  τα  προβλήματα  της  κοινωνίας  και  της  εποχής  μας  και  λειτουργούν  ως  πρότυπα  μίμησης  ή  αποφυγής.

Η  ΓΛΩΣΣΑ  ΤΟΥΣ  είναι  απλή,  καθημερινή,  με  λακωνικές  εκφράσεις  και  άρα  απόλυτα  κατανοητή.  Συχνά,  όμως,  είναι  φτωχή,  απλοϊκή  και  κωδικοποιημένη,  οπότε  δεν  ευνοεί  τη  γλωσσική  ανάπτυξη  του  αναγνώστη.

Η  ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ  ΤΟΥΣ  ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ  φαίνεται  να  είναι  περιορισμένη (κυρίαρχη  η  εικόνα,  ελλειπτικός  λόγος )  αλλά  τα  μηνύματα  περνούν  στα  παιδιά  με  λανθάνοντα  τρόπο  ενισχύοντας  την  αποτελεσματικότητά  τους.

Η  ΤΑΧΥΤΗΤΑ  ΔΙΑΔΟΣΗΣ  ΤΟΥΣ  οφείλεται   στο  ότι  αποτελούν   προϊόν μαζικής  κουλτούρας  και  επομένως  εκφράζουν  τα  χαρακτηριστικά  της  εποχής  τους,  απευθύνονται  στο  μυαλό  και  τη  φαντασία  και  καλύπτουν  πλήθος  αναγκών ( ψυχαγωγικές,  αισθητικές,  μορφωτικές,  παιδαγωγικές ).  Ακόμη,  είναι  εύληπτα  και  προσιτά  σε  όλους  ανεξάρτητα  από  μορφωτικό,  κοινωνικό,  οικονομικό  επίπεδο,  φύλο,  καταγωγή κ.α.  ενώ  οι  τεχνικές  που  χρησιμοποιούν ( εικόνα,  χρώμα,  εκλαϊκευμένος  λόγος,  χιούμορ )  τα  κάνουν  ιδιαίτερα  αγαπητά  τόσο  στα  παιδιά  όσο  και  στους  μεγάλους.

ΛΟΓΟΙ    ΓΙΑ  ΤΟΥΣ  ΟΠΟΙΟΥΣ  ΑΡΕΣΟΥΝ  ΣΤΑ  ΠΑΙΔΙΑ

α)  κύριο  μέσο  μετάδοσής  τους  είναι  η  εικόνα  β) είναι  εντυπωσιακά  και  περιέχουν  έντονη  δράση  γ)  δεν  κουράζουν  ,  αφού  ο  λόγος  τους  είναι  σύντομος,  λιτός  και  περιεκτικός  και  η  πλοκή  απλή  δ)  γοητεύουν,  αφού  προβάλλουν  ηρωικούς  χαρακτήρες  ε) ταιριάζουν  στην  παιδική  ψυχολογία,  αφού  έχουν  έντονο  το  στοιχείο  του  χιούμορ,  το  υπερφυσικό  και  παραμυθικό  στοιχείο   στ)  παρέχουν  ψυχαγωγία  στον  ελεύθερο  χρόνο  τους

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ  ΤΩΝ  ΚΟΜΙΚΣ

Όταν  είναι  ποιοτικά,  δηλαδή  έργα  πραγματικών  δημιουργών  που  διαθέτουν  γόνιμη  φαντασία,  αντίληψη,  γνώσεις,  καλλιτεχνικές  ικανότητες  επιδρούν  θετικά: α) αναπτύσσουν  τις  πνευματικές  ικανότητες ( φαντασία,  παρατηρητικότητα,  σκέψη ) β) μεταδίδουν  αξίες  και  προβάλλουν  ηθικά  πρότυπα  στους  νέους  γ)  παρέχουν  γνώσεις  και  έτσι  αναπτύσσουν  τη  φιλομάθεια  δ)  καλλιεργούν  την  αίσθηση  του  χιούμορ  και  γενικά  το  συναισθηματικό  κόσμο  του  ατόμου  ε)  αποτελούν  μέσο  γνήσιας  ψυχαγωγίας  και  δημιουργικής  αξιοποίησης  του  ελεύθερου  χρόνου  στ)  συμβάλλουν  στην  κοινωνικοποίηση  του  ατόμου  και  ζ)  καλλιεργούν  την  αισθητική  του.

Αντίθετα,  όταν  αυτά  στερούνται  ποιότητας  όσον  αφορά  την  αισθητική  ή  το  περιεχόμενό  τους,  επιδρούν  αρνητικά: α)  οδηγούν  σε  πνευματική  αδράνεια  β)  απομακρύνουν  από  την  πραγματικότητα  και  δημιουργούν  ψευδαισθήσεις  και  αφελείς  εντυπώσεις  γ)  τραυματίζουν  την  παιδική  ψυχή  με  την  προβολή  της  βίας,  της  επιθετικότητας  και  γενικά  αντικοινωνικών  προτύπων  συμπεριφοράς  δ)  μεταφέρουν  κακής  ποιότητας  γλώσσα  με  αποτέλεσμα  τη  γλωσσική  ένδεια  ε)  διαστρεβλώνουν  την  ιστορία,  ενισχύουν  προκαταλήψεις  και  στερεότυπα,  διαιωνίζουν  ρατσιστικές  αντιλήψεις  και  προβάλλουν  ξενόφερτα  πρότυπα  που  ενισχύουν  τον  κίνδυνο  ξενομανίας  και  αλλοίωσης  της  πολιτιστικής  ταυτότητας  στ)  η  υπερβολική ,  συνεχής  και  παθητική  ανάγνωσή  τους  ,  οδηγούν  το  άτομο  στην  αποχαύνωση  και  την  αποκοπή  από  τον  κοινωνικό  περίγυρο,  την  αποπολιτικοποίησή  του  και  την  αυτοπεριθωριοποίησή  του.

REALITY     SHOWS

Είναι  τηλεοπτικές  εκπομπές  με  έντονο  το  στοιχείο  του  θεάματος.       Συνήθως,  έχουν  μία  από  τις  ακόλουθες  μορφές:                                                                               α) σόους-διαγωνισμοί  για  ταλέντα  μουσικής,  ηθοποιίας,  χορού,  μόδας                       β) παιχνίδια  συνύπαρξης  με  άγνωστους  ή  επιβίωσης  σε  ένα  συγκεκριμένο χώρο                                                                                                     γ) εκπομπές  που  παρουσιάζουν  ιστορίες  της  καθημερινότητας  απλών        ανθρώπων

ΑΙΤΙΑ  ΓΙΑ  ΤΗ  ΔΙΑΔΟΣΗ  ΤΩΝ  REALITY  SHOWS

α) Καταφέρνουν  να  εντυπωσιάσουν  το  τηλεοπτικό  κοινό  με  την  πρωτότυπη  θεματολογία  και  το  θέαμα  που  συχνά  παρουσιάζουν.                   β) Παρουσιάζουν  με  αληθοφάνεια  ιστορίες  της  καθημερινής  ζωής  και  προσωπικές  στιγμές,  ικανοποιώντας  τη  φυσική  περιέργεια  των ανθρώπων  να  διεισδύσουν  στην  προσωπική  ζωή  των  άλλων                          γ) Κάνουν,  έστω  και  πρόσκαιρα,  διάσημους  ανώνυμους  μέχρι  πρότινος  πολίτες  υποσχόμενοι  κέρδη  και  πρωτόγνωρες  εμπειρίες.                    δ) Αντικατοπτρίζουν  την  ευρύτερη  κρίση  των  θεσμών,  των  ηθικών  αξιών  και  ιδεολογιών  της  σύγχρονης  εποχής  και  την  έλλειψη  πνευματικών ενδιαφερόντων.                                                                  ε)Αποτελούν  απάντηση  στους  γρήγορους  ρυθμούς  ζωής,  την  εξαντλητική  εργασία,  την  αποξένωση  και  την  αλλοτρίωση  του  ανθρώπου  στη  σύγχρονη  καταναλωτική  κοινωνία  και  μέσο  εκτόνωσης  και  φυγής  από  την  πραγματικότητα.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ  ΑΠΟ  ΤΗΝ  ΠΡΟΒΟΛΗ  ΚΑΙ  ΤΗΝ  ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ  ΤΩΝ  REALITY  SHOWS

Είναι  αρνητικές  τόσο  για  τους  τηλεθεατές  όσο  και  για  τους  συμμετέχοντες,  επειδή  α)  υποβαθμίζουν  την  αισθητική  τους  και  υποτιμούν  τη  νοημοσύνη  τους  ,  β) αμβλύνουν  την  κριτική  τους  ικανότητα,      γ)καταπατούν  ηθικές  αρχές  και  αξίες  προσβάλλοντας  την  προσωπικότητα  των  συμμετεχόντων  και  των  θεατών  και  νομιμοποιούν  στη  συνείδηση  των  ανθρώπων  την  αντίληψη  ότι  είναι  θεμιτή  η  εκχώρηση  των  ατομικών  δικαιωμάτων ,  δ) προβάλλουν τα   αρνητικά  πρότυπα  του  εύκολου  πλουτισμού  και  της  διασημότητας- ιδιαίτερα  στους  νέους- ,  ε) επιδρούν  αρνητικά  στον  ψυχισμό  των  συμμετεχόντων  και  αλλοτριώνουν  το  χαρακτήρα  και  την  προσωπικότητά   τους.

ΤΡΟΠΟΙ  ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ  ΣΤΗΝ  ΕΠΙΔΡΑΣΗ  ΤΟΥΣ

α) Η  πολιτεία  πρέπει  να  θεσπίσει  κανόνες  τηλεοπτικής  δεοντολογίας,  ώστε  να  προστατεύονται  τα  ατομικά  δικαιώματα  και  να  αποτρέπεται  η  προσβολή  της  ανθρώπινης  προσωπικότητας  καθώς  και  τον  έλεγχο  για  την  τήρηση  των  κανόνων  αυτών  β)Τα  μ.μ.ε.  πρέπει  να  συνειδητοποιήσουν  τον  κοινωνικό  τους  ρόλο  επιδεικνύοντας  υπευθυνότητα  και  σεβασμό  απέναντι  στο  κοινό  γ) Η  οικογένεια  και  το  σχολείο  πρέπει  να  φροντίσουν  για  την  πνευματική  και  ηθική  καλλιέργεια  των  νέων,  την  ανάπτυξη  της  αισθητικής  και  της  ορθής  κρίσης  τους  και  τη  διαμόρφωση  ολοκληρωμένων  προσωπικοτήτων δ)Οι  πνευματικοί  άνθρωποι  έχουν  ως  χρέος  να  ευαισθητοποιήσουν  την  κοινή  γνώμη  σε  ζητήματα  ανθρώπινης  αξιοπρέπειας  , αισθητικής    και  διάκρισης  των  θετικών  προτύπων  από  τα  αρνητικά  ε) Το  ίδιο  το  άτομο- πάνω  απ’ όλα -  έχει  το  χρέος  να  φροντίσει  για  την  καλλιέργεια  του  πνεύματος  και  της  αισθητικής  του  και  να  αξιοποιήσει  δημιουργικά  τον  ελεύθερο  χρόνο  του  με  την  απόκτηση  πολύπλευρων  ενδιαφερόντων. Μ’ αυτόν  τον  τρόπο,  αντιλαμβάνεται  την  αρνητική  επίδραση  που  ασκούν  τα  reality  shows  στον  ίδιο  και  στους  υπόλοιπους  τηλεθεατές  και  αρνείται  να  γίνει  υποχείριό  τους,  μη  επιλέγοντάς  τα  και  διαμαρτυρόμενος.

                                                                             ΠΑΛΛΗ   ΧΑΡΑ